در این کنوانسیون، با هدف کارائى تجارت، تسهیلات و ساده سازى روش‌هاى گمرکی، موارد الزامى و اختیارى تشریفات و عملیات گمرکى بین‌المللى در انجام هر یک از رویه‌هاى گمرکى مثل (واردات به منظور مصرف، ورود موقت، صادرات، ترانزیت و غیره) استاندارد شده است. تأسیس چنین کنوانسیونى از توصیه‌ها و کمک‌هاى کنگره‌هاى بین‌المللى جامعه بازرگانان اروپا و اتاق بازرگانى بین‌المللى و پیشگامى سازمان جهانى گمرک که در راستاى اهدافى بوده است که از تشکیل این سازمان مورد توجه و انتظار مى‌رفته، ناشى شده است.
به منظور ایجاد روشى یکنواخت و واحد در مبادله اطلاعات کشورها در باب مبادلات بازرگانى بین‌المللى از مبادى ورود و خروج کالا، قبل از هر چیز قالبى واحد براى معرفى رویه‌هاى گمرکی، تعاریف و روش‌هاى انجام آن ضرورى است. این امر به نوبه خود، در استقرار یک زبان مشترک گمرکى نقش مهمى خواهد داشت، بنابراین گام نخست تحت عنوان کنوانسیون کیوتو بسیارى از مشکلات بعدى در بکارگیرى هر روش یا راهکار عملى انجام تشریفات گمرکى به صورت خودکار و با پردازش اطلاعات، به گونه‌اى مطمئن و کاملاً در دسترس براى کلیه کشورهاى علاقمند به این اطلاعات را از میان بر مى‌‌دارد.
آنچه در این نوشتار بررسی شد پیرامون تأثیرات سازمان گمرک جهانی بر سازمان تجارت نشان دهنده تأثیر چشم گیری بود که سازمان گمرک جهانی به عنوان یک سازمان در مدیریت انتقال کالا در نقاط مختلف جهان دارد.
سازمان گمرک جهانی در تمامی عرصه ها تجارتی فعالیت دارد. این سازمان با کنفرانس سازمان ملل در خصوص تجارت و توسعه در حوزه تسهیل تجارت همکاری دارد. همچنین با دیگر سازمان های بین المللی در اجرای استراتژی جهانی ضد تروریسم سازمان ملل همکاری می نماید.
بانک جهانی از بسیاری از پروژه های مرتبط با اصلاح گمرکی و مدرن سازی ظرف ۲۰ سال گذشته حمایت کرده است و گمرکات و گروه عملیات مدیریت مرزی را تشکیل داده است تا در خصوص گمرک و موضوعات تجاری مشاوره ارائه دهند.
آنچه هم اکنون در عرصه بین المللی شاهد آن هستیم افزایش کارایی گمرک جهانی است که روز به روز بیشتر می شود.
توافقنامه تعیین ارزش گامی مثبت در آزاد سازی تجارت بین المللی تلقی می شود از جمله اصول آن تقویت همکاری واعتقاد متقابل بین جامعه تجاری و گمرکات است. به همین دلیل این توافقنامه حقوق و وظایف متقابلی را برای گمرکات و بازرگانان تنظیم کرده است. همانند همین موارد کنترل های گمرکی باید به موازات اجرای این توافقنامه تسهیل سازی و انطباق با مقررات صورت گیرد.
کمیته قواعد مبدأ سازمان تجارت جهانی که به شورای سازمان تجارت جهانی در امور تجارت کالا گزارش می دهد و کمیته فنی قواعد مبدأ سازمان جهانی گمرک که تحت نظارت سازمان تجارت جهانی تأسیس شده است. و مسئولیت امور فنی را برعهده دارد. عضویت در هر دو کمیته منوط به عضویت در سازمان تجارت جهانی است. با این وجود کمیته فنی قواعد مبدأ به اعضای سازمان جهانی گمرک که عضوسازمان تجارت جهانی نیستند و نیز به سازمان های بین المللی نظیر سازمان جهانی گمرک سازمان همکاریهای اقتصادی و توسعه در کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل بخش آمار سازمان ملل، دبیر کل کنوانسیون قوانین دریایی سازمان ملل و اتاق بازرگانی بین المللی اجازه می دهد که به عنوان ناظر در جلسات شرکت کنند.
آنچه می توان گفت تأثیر مستقیم و همه جانبه گمرک بر توسعه و تسهیل تجارت جهانی است. چیزی که در چند دهه اخیر به خوبی در تمامی کنوانسیون ها و موافقت نامه عملاً نشان داده شده است.
آنچه در ارتباط با بیان فرضیه در ابتدای تحقیق بررسی شد با مطالعه دقیق در تمامی فصول و متون به اثبات رسیده است. چرا که در واقع رابطه گمرک جهانی با سازمان های گمرک داخلی از یک سو و هماهنگی سازمان جهانی گمرک از سوی دیگر به صورت دو اصل جدایی ناپذیر در ایجاد تعاملات مناسب با سازمان تجارت جهانی نقش دارد . اگر گمرک جهانی با سازمان های داخلی تعاملات مناسبی نداشته باشد چه بسا امر تجارت در کشورها و در عرصه بین المللی دچار اختلال می شود.
سازمان گمرک جهانی با ایجاد موافقت نامه ها و کنوانسیون های بسیاری که دارد توانسته توسعه صادرات و خدمات گمرکی را بهبود ببخشد. این که بدانیم تجارت جهانی بدون گمرک مفهومی ندارد با آنچه درباره تعاملات این دو سازمان بیان کردیم کاملاً بدیهی و روشن است. تمامی امور مربوط به واردات و صادرات به نوعی از فیلتر گمرک عبور خواهند کرد و عدم هماهنگی میان این دو سازمان بین المللی باعث اختلاف امر صادرات و واردات و سایر امور تجاری می گردد.
سازمان تجارت جهانی و سازمان گمرک جهانی برای بهبود تعاملات و روابط خود وهمچنین بهبود بخشیدن به امر تجارت در جهان کنوانسیون ها و موافقت نامه هایی را منعقد نموده اند. میزان توجه این دوسازمان بین المللی به ایجاد تعاملات از طریق موافقت نامه و کنوانسیون ها نشان دهنده میزان اهمیتی است که این دو سازمان به امر تجارت در عرصه بین المللی می دهد. بدیهی است نوع توافق و همکاری دو سازمان بین المللی بدون وجود موافقت نامه ها و کنوانسیون ها ناممکن است.
پیشنهادها
آنچه خواندیم بیانگر رابطه تنگاتنگی است که بین سازمان تجارت جهانی و سازمان گمرک جهانی وجود دارد. این تعامل در عرصه بین المللی می تواند به امر تجارت کمک شایانی کند. در این بین مواردی که در بهبود تحقیقات آینده می تواند مورد توجه قرار گیرد به شرح زیر خواهد بود:
با توجه به کمبود منابع در بحث تعاملات میان دو سازمان تجارت جهانی وگمرک جهانی پیشنهاد می شود تحقیقات دیگری در آینده در این باره توسط دانشجویان و محققان گرامی انجام شود. بدیهی است افزایش منابع فارسی و تحقیقات فارسی در این بین می تواند به بهبود سطح علمی کشور و کمک به افزایش منابع در این زمینه ، کمک شایانی کند.
با توجه به این که بخشی از سوالاتی که پیرامون سازمان تجارت جهانی به ذهن می رسد مربوط به عضویت ایران است پیشنهاد می شود دانشجویان در تحقیقات آینده علاوه بر اینکه این مسئله را مورد مطالعه قرار می دهند، راهکارهایی برای کمک به هر چه سریعتر پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی پیشنهاد دهند.
مباحث مربوط به تسهیل تجارت توسط گمرک و همچنین کنوانسیون های مختلف گمرکی منابع اندکی در حقوق ایران دارد پیشنهاد می شود محققان به دنبال ترجمه متون لاتین و برگردان آنها به زبان ساده برای استفاده و مطالعه در حقوق ایران بنمایند.
منابع و مأخذ
منابع فارسی
کتب
اﺑﺮاﻫﯿﻤﯽ ﻧﮋاد ﻣﻬﺪی، ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی ﭘﻮﻟﯽ و ﻣﺎﻟﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ، ﺗﻬﺮان، ﻣﺆﺳﺴﻪ اﻧﺘﺸﺎرات و ﭼﺎپ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان، ۱۳۸۰٫
ارونقی، مهرداد، گمرک و بازرگانی ، نشر مولف ، تهران ۱۳۸۶٫
بهشتیان، محمود؛ آشنایی با سازمان گمرک جهانی و سیستم هماهنگ شده، تهران ،گمرک جمهوری اسلامی ایران،دفتر آموزش و تحقیقات،۱۳۸۳٫
بیات پیلان کرکی، حسین ؛ بررسی چالش های پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی از منظر حقوق بین الملل، دانشگاه آزاد، ۱۳۸۲ .
زاهد طلبان،علی، سازمان تجارت جهانی،ساختار قواعدو موافقت نامه ها ،تهران،شرکت چاپ و نشر بازرگانی،۱۳۸۵٫
صادقی، محسن،اثار حقوقی الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی بر یارانه های صادراتی بخش صنعت،تهران،موسسه مطالعات وپژوهش های بازرگانی،۱۳۸۵٫
یاسایی، مسعود؛ سازمان ها و کنوانسیون های بین المللی گمرکی، انتشارات جاودانه ، جنگل، چاپ اول، ۱۳۹۱٫
مقدسی ، علیرضا ، زارعی ، ابراهیم؛سازمان ها و کنوانسیون های بین المللی گمرکی ، چاپ و نشر بازرگانی، ۱۳۸۸٫
پایان نامه ها
ثابتی، علی؛ سازمان گمرک جهانی و بررسی اقدامات موثر بر تحقق منافع جمهوری اسلامی ایران در این سازمان،پایان نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی،دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، ۱۳۸۹٫
چلوپزی، ناهید؛ تخلفات گمرکی در حقوق ایران واسناد سازمان جهانی گمرک، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه مرکز تهران، ۱۳۹۱
فرخی،محمد؛ بررسی تبعات الحاق ایران به W.T.O بر بخش گمرک، پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد ،۱۳۸۲٫
مقالات
الهی،شعبان، حسن زاده،علی رضا؛ بررسی نقش گمرک الکترونیکی در تسهیل صادرات، مجله پژوهش نامه بازرگانی ، تابستان ۱۳۸۶ ،شماره ۴۳.
بنی اسدزاده،مجتبی؛ مقایسه تطبیقی سازمان تجارت جهانی و آنکتاد،نشریه علوم سیاسی، ۱۳۸۳،شماره ۱۴۵٫
بهشتیان،سید محمود؛ آشنایی با سازمان جهانی گمرک،تهران، چاپخانه نیل، ۱۳۸۳٫
دفتر برنامه ریزی و بهبود سیستم های گمرکی ،دانستینهای گمرک،۱۳۷۹٫
ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ، ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺗﺠـﺎرت ﺟﻬـﺎﻧﯽ، ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﻣﺤﻤـﺪ ﺟـﻮاداﯾﺮواﻧﯽ، ﺗﻬﺮان ، ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ، ۱۳۸۳٫
علی پور،سیاوش؛ نشریه تخصصی گمرک، ۱۵ مهرماه ۱۳۹۳ ، شماره ۶۹۳٫
فتحی زاده، امیرهوشنگ،کمری، انور؛ انجام امور در سازمان جهانی تجارت نظام تصمیم گیری در گات و سازمان جهانی تجارت، نشریه بررسی های بازرگانی، شماره ۳۴، ۱۳۸۸٫
قنبری جهرمی، محمد جعفر؛ نهادهای بین المللی تجارت، مجله حقوقی ،۱۳۸۲، شماره ۲۸٫
تعامل سازمان گمرک جهانی وسازمان تجارت جهانی دربسط نظام تجارت جهانی۹۳۲
