٣-٣-١- جامعه آماری پژوهش
جامعه آماری عبارت‌اند از مجموعهای از افراد، رویدادها و پدیده ها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. معمولاً در هر پژوهش، جامعه مورد بررسی، یک جامعه آماری مورد علاقه پژوهشگر است که مایل است تا درباره صفت یا صفات متغیر واحدهای آن به مطالعه بپردازد (طورانی، ١٣۹۲). هر جامعه آماری دارای چارچوبی متشکل از فهرست همه عناصر جامعه است که نمونه پژوهش از آن استخراج میشود. تعریف جامعه آماری باید مانع و جامع باشد، به این معنی که تعریف باید چنان بیان شود که ازنقطه‌نظر زمانی و مکانی همه واحدهای موردمطالعه را در بر گرفته و از مدنظر قرار دادن واحدهایی که نباید به مطالعه آن‌ ها پرداخته شود جلوگیری نماید (حافظ نیا، ١٣٨٤).

بدین ترتیب جامعه آماری پژوهش حاضر، مصرف‌کنندگان و مشتریان محصولات شکلات و شیرینی در فروشگاه های مرکزی شرق استان گیلان می‌باشند. از آن جایی که اندازه جامعه آماری به صورت دقیق مشخص نیست، حجم جامعه نامحدود درنظر گرفته می‌شود و جامعه غیر احتمالی در دسترس می باشد.
٣-٣-٢- نمونه آماری پژوهش
نمونه به زیرمجموعه‌هایی از جامعه آماری گفته میشود که اطلاعات و داده های آماری آن به‌عنوان جایگزینی برای اطلاعات و داده های آماری کل جامعه جمعآوری، بررسی و تجزیه و تحلیل میشود. درواقع نمونه از تعدادی از افراد که صفات آن‌ ها با صفات جامعه مشابهت داشته، معرف جامعه بوده و از همگنی با افراد جامعه برخوردار میباشند، تشکیل‌شده است.
نمونهگیری یکی از مراحل مهم پژوهش علمی است که به محقق این امکان را میدهد تا با صرف امکانات کمتری به نتایج مطلوبی برسد. بدین ترتیب در زمان، هزینه و نیروی کار صرفه‌جویی میشود. به همین دلیل است که فرایند نمونهگیری بسیار حائز اهمیت بوده و میباید نمونه از تعداد کافی از اعضای جامعه آماری تشکیل‌شده باشد. به‌طوری‌که بامطالعه نمونه، بتوان نتایج پژوهش را به اعضای جامعه تعمیم داد (حافظ نیا، ١٣٨٤).
نمونهگیری انواع گوناگونی دارد که برخی از متداول‌ترین روش‌های آن عبارتند از: نمونهگیری تصادفی ساده، نمونهگیری منظم یا سیستماتیک، نمونهگیری طبقهبندی شده، نمونهگیری خوشه‌ای یا گروهی و نمونهگیری چندمرحله‌ای (حافظ نیا، 1384). روشی که در تحقیق حاضر مورد استفاده قرار گرفته است نمونهگیری تصادفی ساده می‌باشد؛ زیرا این روش در تحقیقات توصیفی رایج و به سادگی قابل انجام است؛ همچنین نتایج بدست آمده از نمونهگیری تصادفی ساده از قابلیت تعمیم به کُل جامعه برخوردار است؛ بنابراین این روش دارای ارزش و اعتبار علمی می‌باشد. با توجه به دلایل مذکور، نمونهگیری تصادفی ساده بهترین روش نمونهگیری برای این تحقیق می‌باشد.
تعیین حجم نمونه اهمیت بسیاری در ایجاد اطمینان خاطر نسبت نتایج حاصل و تعمیم نتایج آزمون به جامعه دارد. روش‌های مختلفی جهت تعیین حجم نمونه وجود دارد که دقیق‌ترین روش‌ها، روش‌های ریاضی است. منظور از حجم نمونه تعداد کل عناصر موجود در نمونه می‌باشد.
با توجه به نامحدود بودن جامعه، نمونهی آماری این پژوهش طبق رابطه‌ی تخمین حجم نمونه در جامعه نامحدود محاسبه شد. رابطه‌ی (3-1) نحوهی محاسبهی حجم نمونه را نشان می‌دهد. در این رابطه، n حجم نمونه، () دقت برآورد یا تخمین، () سطح خطا، p میزان موفقیت و q میزان شکست را نشان می‌دهد (آذر و مؤمنی، 1385).
n= (3-1)
در رابطه (3-1)، دقت برآورد () که دقت تخمین‌ها را نشان می‌دهد که در تحقیق حاضر به دلیل پراکندگی جامعه برابر با 05/0 در نظر گرفته شده است، مقدار z در سطح اطمینان 95 درصد براساس جدول برابر با 96/1 و همچنین به منظور حداکثر کردن حجم نمونه مقدار p و q برابر و معادل 5/0 در نظر گرفته شد؛ که بر این اساس می‌توان حجم نمونه مورد نیاز در این تحقیق را به صورت زیر محاسبه کرد:
n= 384
با توجه به تعیین سطحی از خطا به‌منظور عدم دریافت پرسشنامه های سالم و کامل (در اثر مفقود شدن پرسشنامه، عدم پاسخگویی به پرسشنامه، پرسشنامه های ناقص و مخدوش)، پرسشنامه در بین ٤٠٠ نفر از مشتریان محصولات شکلات و شیرینی در فروشگاه های مرکزی شرق استان گیلان به شیوه نمونه‌گیری در دسترس توزیع گردید که درنهایت ٣۹٠ پرسشنامه مناسب و بدون نقص جمع‌ آوری‌شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ضمن آنکه همان‌طوری که در بند (٣-٥-٣) ملاحظه میگردد، این میزان حجم نمونه از کفایت بسیار قابل قبولی برخوردار میباشد.
٣-٤- روش‌های گردآوری داده‌ها
همواره محققین، جهت جمعآوری اطلاعات موردنیاز خود ناگزیر از روشهایی استفاده میکنند که بتوانند آن‌ ها را در این امر یاری رساند. پژوهش حاضر نیز به‌منظور دستیابی به اطلاعات مربوط به دانش نظری و مبانی اصولی پژوهش از دو روش ذیل بهره گرفته است؛
روش کتابخانهای: در این پژوهش، به‌منظور شناخت ادبیات و سوابق موضوع و بررسی روند مقوله مورد بحث، از روش کتابخانهای استفاده گردیده است. در این روش از منابع و مطالعات کتابخانهای (مراجعه به پایگاه های اینترنتی، اسناد، مدارک و مقالات علمی داخلی و خارجی) استفاده گردیده است.
روش میدانی:مهم‌ترین وسیلهای که محقق در این پژوهش از آن برای جمعآوری اطلاعات استفاده نموده است، پرسشنامه میباشد. به‌منظور بالا رفتن اعتبار سؤالات هر ی

ک از سازه های پژوهش، سنجهها از مقالات معتبر خارجی استخراج و در پرسشنامه به کار گرفته‌شده است. در ادامه شرح دقیقتر و کاملتری از پرسشنامه پرداخته ‌شده است.
59
٣-٥- پرسشنامه پژوهش
در این پژوهش براي جمع‌آوري اطلاعات پيرامون پيشينه و ادبيات پژوهش و همچنین به‌منظور بررسی متغیرهای مدل نظری پژوهش حاضر در بین مشتریان محصولات شکلات و شیرینی در فروشگاه های مرکزی شرق استان گیلان، پرسشنامهای تهیه‌شده است. این پرسشنامه از دو بخش تهیه شده است. بخش اول شامل 5 سوال در خصوص متغیرهای جمعیت شناختی و بخش دوم، دربرگیرنده 28 سوال میباشد.ضمن آنکه این پرسشنامه ها بر اساس طیف ٥ گزینهای لیکرت (١= بسیار کم، ٥= بسیار زیاد) طراحی ‌شده است. همچنین تمامی سنجههای پرسشنامه نام‌برده به‌طور کامل در پیوست شماره یک آورده شده است.
٣-٥-١- بررسی روایی پرسشنامه
منظور از روایی^[1] آن است که مقیاس و محتوای ابزار یا سؤالات مندرج در ابزار، دقیقاً متغیرها و موضوع موردمطالعه را بسنجد. بدین معنی که، هم داده های گردآوری‌شده از طریق ابزار، مازاد بر نیاز نباشد و هم اینکه بخشی از داده های موردنیاز در رابطه با سنجش متغیرها در محتوای ابزار حذف نشده باشد و یا به‌عبارت‌دیگر، عین واقعیت را به‌خوبی نشان دهد (حافظ نیا، ١٣٨٤). درواقع روایی به این پرسش پاسخ میدهد که آیا پرسشنامه همان چیزی را اندازه‌گیری میکند که واقعاً در پی سنجش آن هستیم یا خیر؟ در این پژوهش از میان انواع مختلف روش‌های تعیین اعتبار اندازه گیری روایی پرسشنامه از روایی محتوا، صوری و سازه استفاده‌شده است. ازآنجایی‌که سؤالات پرسشنامه استاندارد می‌باشند، درنتیجه پرسشنامه از روایی محتوا برخوردار است. به‌منظور روایی صوری نیز، پرسشنامه با بهره گرفتن از نظرات اساتید، خبرگان و محققین مورد تأیید و اصلاح قرار گرفت.
٣-٥-۲- پایایی پرسشنامه
پایایی یک وسیله اندازه گیری، عمدتاًبه‌دقت، اعتمادپذیری، ثبات یا تکرارپذیری نتایج آزمون اشاره می‌کند (مؤمنی، ١٣٨٦). پایایی ابزار عبارتاستازاینکه اگر یک وسیله اندازه گیری که برای سنجش متغیر و صفتی ساخته‌شده است را در شرایط مشابه و در زمان و مکان دیگری مورداستفاده قرار دهیم، نتایج مشابهی از آن حاصل شود (حافظ نیا، ١٣٨٤). درواقع پایایی نشان میدهد که یک آزمایش،آزمون یاهرروش اندازهگیري به چه میزان درصورت تکراروآزمون آن به یک نتیجه واحدنائل خواهدشد. برای تعیین پایایی پرسشنامه مورداستفاده در این پژوهش، از معیار آلفا کرونباخ استفاده‌شده است. آلفا کرونباخ شاخصی کلاسیک برای تحلیل پایایی است که برآوردی را برای پایایی بر اساس همبستگی درونی معرفها ارائه میدهد.
60
در این پژوهش با بهره گرفتن از نرم‌افزارSPSS، آلفای کرونباخ محاسبه گردیده است. برای اندازه گیری پایایی پرسشنامه، ابتدا به‌منظورپیش‌آزمون، تعداد ٤٠ پرسشنامه توزیع‌شده که ٣٥ پرسشنامه به‌صورت کامل جمعآوری گردید. طی این مرحله سؤالات به‌منظور فهم بیشتر آن‌هااصلاح‌شده و سپس تعداد ٤٠٠ پرسشنامه به‌صورت مراجعه حضوری بین مشتریان محصولات شکلات و شیرینی در فروشگاه های مرکزی شرق استان گیلان توزیع گردیده و تعداد ٣۹٠پرسشنامه به‌صورت کامل جمعآوری گردید. پایایی هرکدام از این دو مرحله در جدول ٣-١ مشخص‌شده است.

UnkownDFNB96

AR
PrelingualDelmaghani et al., 2012۲۱q22.3-qterTSPEARDFNB98ARmoderate to severePrelingualImtiaz et al., 2014۵qGRXCR2DFNB101

Seco et al., 2014۶p21.1CLIC5DFNB102

تا به امروز۱۰۲ جایگاه و ۵۵ ژن در ارتباط با ناشنوایی اتوزومی مغلوب شناسایی شده اند. تنها دو مورد از ناشنوایی که به دلیل جهش در ژن های واقع در جایگاه های DFNB9 وDFNB59 رخ می دهد ایجاد Auditory neuropathy می نماید که با تست های خاصی قابل شناسایی می باشد. ناشنوایی در این گروه عموما پیش کلامی بوده (به استثنا چند مورد که در جدول بالا نشان داده شده است) وبا درجات مختلف بروز می نماید ودر بیشتر موارد non progressive می باشند.

در برخی موارد جهش در یک ژن ایجاد انواع مختلف ناشنوایی می کند که همه این موارد در جدول ۲-۲ خلاصه شده است.
از سال ۲۰۰۲ بررسی علل ژنتیکی ناشنوایی در مرکز تحقیقات ژنتیک دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران آغاز شد. در سال ۲۰۱۲ بررسی ۳۳ ژن عامل ناشنوایی اتوزومی مغلوب غیر سندرومی در ۱۴۴ خانواده ایرانی انجام شد. از میان این ۳۳ ژن، ده ژن که جهش در آن ها عامل ناشنوایی در جمعیت ایرانی بودند گزارش شدند [۱۰]. MYO15A شایع ترین ژن حاوی جهش (۸/۴%) ،TECTA دومین ژن شایع (۷/۲%) و TMC1 سومین ژن شایع (۲%) در جمعیت ایرانی بود. در دو سال اخیر ژن های دیگری که عامل ناشنوایی هستند شناسایی شده اند. به همین منظور خانواده های ناشنوای این مرکز که هنوز علت ناشنوایی آن ها مشخص نشده بود، برای بررسی ژن های جدید انتخاب شدند.
۲ -۳ بررسی ژن ها
۲-۳-۱ ژن GJB4
جایگاه ژن GJB4 روی بازوی کوتاه کروموزم ۱ با ۲ اگزون قرار دارد و پروتئینی به نام کانکسین^[۲۴] ۳۰٫۳ را کد می کند. کانکسین پروتئینی غشایی است و جز گروه gap junction است. Gap junction ها شبیه کانال عمل می کنند و همانطور که گفته شد روی غشاء قرار می گیرند و از شش مولکول کانکسین ساخته می شوند. نقش کانکسین ها انتقال یون ها و متابولیت^[۲۵] ها و مولکول های کوچک بین سلول ها می باشد. جمعی از چهار ژن که پروتیین کانکسین را کد می کنند روی کروموزوم ۱ قرار دارند: GJB3 (Cx31), GJA4 ( Cx37), GJB4 (Cx30.3), GJB5 (Cx31.1)
توالی نوکلئوتیدی این ژن از ۳۵۲۲۵۳۴۲ شروع شده و در ۳۵۲۲۹۳۲۵ خاتمه می یابد و پروتئینی با ۲۶۶ اسید آمینه تولید می کند [۱۵,۱۶].
جهش در ژن GJB4 باعث بیماری پوستی به نام erythrokeratodermia و ناشنوایی می شود. erythrokeratodermia بیماری پوستی است که باعث کراتینه شدن پوست می شود.
لوپز و همکاران در سال ۲۰۰۲، حذف (۱۵۴ del 4) که ایجاد frameshift می کند را گزارش کردند. یکی از بیماران برای این موتاسیون هموزیگوت بود. همچنین لوپز و همکاران پنج واریانت آمینو اسیدی ( R103C, R124Q, R160C, C169W, E204A) را گزارش کردند. [۱۷]
در سال ۲۰۰۷ یانگ و همکاران، ۳۸۰ تایوانی را مورد بررسی قرار دادند که ۲۶۰ نفر آنها ناشنوا و ۱۲۰ نفر سالم بودند. ۳۸۰ نفر برای جهش در هشت ژن:

۷

۱۲غذایی بجز قند و شکر۱۱۱۳استخراج معادن۱۱جمع۶۰۶۰

سال مالی: از آن جا که در طول سالها اتفاقات سیاسی و اقتصادی متفاوتی روی میدهد، در نظر نگرفتن متغیر سال و تصور ثابتبودن شرایط در طول دوره زمانی پژوهش منجر به نتیجهگیریهای غلط خواهد شد (حساسیگانه و شهریاری، ۱۳۸۹: ۸۵). بنابراین، در پژوهش حاضر که یک دوره زمانی دوازده ساله را پوشش

میدهد، برای کنترل اثر سال، به ازای هر شرکت دارای بحران مالی، شرکتی سالم در همان سال مالی انتخاب شده است.
۳-۵- جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش شامل شرکت‏های‏ پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است که طی سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۹۲ در بورس فعالیت داشته‌اند.

۳-۶- نمونه و روش نمونهگیری
به منظور انجام پژوهش از اطلاعات مندرج در صورتهای مالی پایان دورهای و حسابرسیشدهی شرکتهای
پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران استفاده میشود. در این پژوهش شرکتها، ابتدا، به دو گروه شرکتهای دارای بحران مالی و سالم تقسیم میشود. شرکتهای دارای بحران مالی در این پژوهش شرکتهایی است که مطابق با ماده ۱۴۱ اصلاحیه قانون تجارت مصوب سال ۱۳۴۷ در صورتهای مالی میزان سرمایه آنها از سال ۱۳۸۱ تا پایان سال ۱۳۹۲ بر اثر زیان انباشته به نصف کاهش یافته باشد. همچنین، این گروه شرکتهای نمونه باید حائز این شرایط باشند:

1. پایان سال مالی آنها اسفندماه باشد.
2. جزء شرکتهای سرمایه ­گذاری و واسطهگری مالی نباشند.
3. اطلاعات شرکتها حداقل برای ۳ سال قبل از وقوع بحران مالی در سوابق بورس موجود باشد.

روش نمونهگیری در این پژوهش انتخاب تطبیقی است. بهاین ترتیب، که به ازای هر شرکت دارای بحران مالی، شرکتی سالم در همان صنعت و در همان سال انتخاب میشود. سرانجام، با توجه به اعمال محدودیتهای یاد شده، تعداد ۱۲۰ شرکت شامل ۶۰ شرکت دارای بحران مالی و ۶۰ شرکت سالم در بازه زمانی ۱۳۸۱-۱۳۹۲ به عنوان نمونه انتخاب شد (تعداد و نام شرکتهای دارای بحران مالی و شرکتهای سالم در جدول پیوست شماره ۱ ارائه شده است).
۳-۷- روش گردآوری داده ها
در این پژوهش گردآوری داده‌ها در دو مرحله انجام میشود. در مرحله اول، برای تدوین مبانی نظری پژوهش از روش کتابخانه‌ای و در مرحله دوم، بخشی از داده‌های مورد نیاز برای محاسبه‌ی متغیرهای پژوهش، از بانک‌های اطلاعاتی تدبیرپرداز نسخه ۴ و رهآورد نوین نسخه ۳ و بخش دیگر، از سایت بورس و صورت‌های مالی حسابرسی شده شرکت‌ها استخراج میشود.
۳-۸- روش های آماری مورد استفاده در پژوهش
برای آزمون آماری فرضیه های این پژوهش، روش‌های آماری و الگوهای اقتصادسنجی متعددی استفاده شده است که در فصل چهار به تفصیل تشریح می‌شود. پس از جمع آوری اطلاعات، نخستین گام تحلیل توصیفی متغیرهای مورد استفاده است. این آماره‌ها شامل مقادیر میانگین، میانه، دامنه تغییرات، انحراف معیار، چولگی و کشیدگی است. پس از بررسی آماره‌های توصیفی، بررسی پایایی متغیرها انجام میشود. سپس، فرض نرمالبودن متغیرهای مورد مطالعه برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و انتخاب نوع آزمون‌های مربوط انجام و در بخش آخر، آزمون فرضیه‌های پژوهش انجام میشود که برای تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه های پژوهش از فنون آمار استنباطی شامل آزمون کلموگروف-اسمیرنوف، آزمون مستقل تی، آزمون منویتنی و رگرسیون لجستیک استفاده میشود.

لازم به ذکر است که داده‌های اولیه این پژوهش پس از جمعآوری، وارد نرمافزار Excel نسخه ۲۰۱۲ شده تا با انجام برخی محاسبات، متغیر‌های مورد نیاز برای آزمون فرضیه های پژوهش بهدست آید. سپس، تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه های پژوهش، به همراه نتایج آن نیز با توجه به خروجی‌‍‍‌های به دست آمده از نرمافزارهای SPSS نسخه ۱۸و Eviews نسخه ۷، انجام می‌شود.
۳-۹- خلاصه فصل
در این فصل ابتدا روش پژوهش تشریح شد. سپس، فرضیه‌های پژوهش، متغیرهای پژوهش (مستقل، وابسته و کنترلی)، جامعه آماری، نمونه و روش نمونهگیری، روش گردآوری داده ها و روش های آماری مورد استفاده در پژوهش توضیح داده شد.

طبقه‌بندی تحقیق برحسب روش (Research By method)
در دسته‌بندی اول این تحقیقات به ۵ نوع تحقیقات بنیادی(پایه)، تحقیقات کاربردی، تحقیقات ارزیابی، تحقیق و توسعه و تحقیقات عملی(کاری) تقسیم می‌شوند که بر مبنای تعریف ، این پایان‌نامه یا تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی است.با در نظر گرفتن طبقه‌بندی دوم به عنوان مبنای اصلی و مصطلح در تحقیق و روش های آن، می‌توان تحقیقات ده‌گانه زیر را معرفی نمود: تحقیق تاریخی، تحقیق توصیفی، تحقیق پیمایشی(زمینه‌یابی)، تحلیل محتوا، مطالعه میدانی، کاوشی یا اکتشافی، موردکاوی، تحقیق همبستگی، آزمایش میدانی و تحقیقات علی(آزمایشی) که از طریق طرح‌های آزمایش صورت می‌گیرد. (همان، صص۲۰۲ - ۲۲۲)

روش تحقیق حاضر از نوع توصیفی و همچنین پیمایشی و نیز در قسمتی مطالعات اکتشافی است. بدین صورت که در ابتدابا مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی و بررسی و مطالعه تحقیقات و پژوهشهای مشابه محلی، ملی و بین‌المللی در زمینه روابط عمومی، کارکردها و اثربخشی در فعالیت ها به طور اجمالی توصیف و تبیین می‌گردد. سپس با بهره گرفتن از مطالعات اکتشافی و نظرخواهی از کارشناسان امر ارتباطات، روابط عمومی و مدیریت در سطح شهر تهران، شاخصهای مورد نظر برای بررسی وضعیت موجود روابط عمومی ها استخراج می‌شود.
۳-۳- جامعه آماری، نمونه آماری
جامعه آماری این تحقیق کلیه مدیران، معاونین و کارشناسان شاغل در روابط عمومی سازمان های معتبر دولتی و در شهر تهران را تشکیل می دهد.
نمونه گیری یعنی انتخاب تعدادی از افراد ، حوادث و اشیا از یک جامعه تعریف شده به عنوان نماینده آن جامعه( دلاور،۱۳۷۹، ۲۱). نمونه آماری تعداد محدودی از آحاد جامعه آماری است که بیان کننده ویژگی های اصلی جامعه می باشد. در این تحقیق نمونه آماری فرد می باشد.
۳-۴- حجم نمونه،تعیین حجم نمونه
برای تعیین حجم نمونه با توجه به تحقیقات پیشین در راستای شناسایی شاغلین در روابط عمومی،اقدام به شناسایی جامعه کل نمودیم،که به قرار زیر می باشد. (تعداد کل ادارات دولتی اعم از وزارتخانه ها و سازمان های زیر مجموعه آنها و نیز سازمان های مستقل به تعداد ۷۲ عنوان بود. با احتساب مدیران کل روابط عمومی، معاونان مدیر کل و یکنفر از کارشناسان حاضر در مجموعه روابط عمومی ها تعداد جامعه کل آماری ۲۱۶نفر می باشد).
با توجه به داده های جدول تعیین جمعیت مورگان،برای جامعه کل به تعداد ۲۱۶ نفری، حجم نمونه ۱۴۰ مشخص شده بود و تکمیل تعداد ۱۴۰ عنوان پرسشنامه با توجه به روش نمونه گیری مختص به خود کافی بود.اما پژوهشگر خود را ملزم کرد تا تمام شماری کرده و تعداد کل جامعه آماری را در تحقیق لحاظ کندلذا باید گفت بعد از بعد از تکمیل پرسشنامه ها و حذف پرسشنامه های ناقص تعداد ۲۰۰ نفر به عنوان جامعه آماری این تحقیق مورد توجه قرار گرفته و با این میزان جامعه آماری تحلیل صورت گرفت.
۳-۵- روش و ابزارهای گردآوری داده‌ها
به طور معمول چهار ابزار عمده برای جمع‌ آوری داده‌ها وجود دارند که هر کدام نیز خود انواعی دارند. این ابزارها عبارتند از:
- بررسی (مراجعه) به مدارک و اسناد (داده‌های ثانویه و تحقیقات گذشته، آمارهای رسمی، آمارهای غیر رسمی و مدارک و اسناد سازمانی)
- مشاهده
- مصاحبه
- پرسشنامه (همان، صص ۲۳۹-۲۴۲)
در این تحقیق اگر اطلاعات و داده‌های پایان‌نامه را به دو بخش اطلاعات میدانی و اطلاعات کتابخانه‌ای تفکیک نماییم، روش و ابزارهای جمع‌ آوری داده‌ها در این دو بخش به شرح زیر هستند.
الف ) اطلاعات کتابخانه ای : بررسی و جمع‌ آوری اطلاعات، مفاهیم و شاخصهای کیفی کارکردهای روابط عمومی در سازمان ها، از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی داخلی و خارجی انجام می‌گردد. در این راستا از مجلات الکترونیک علمی در شبکه جهانی (اینترنت)، مجلات و نشریات داخلی علمی- پژوهشی و تحلیلی، کتب مربوطه استفاده شده است.این اطلاعات بیشتر در راستای تکمیل ادبیات نظری تحقیق و پیشینه آن و فراهم آوردن زمینه و بستر نظری لازم استفاده شده است.
ب ) اطلاعات میدانی : پس از مطالعات کتابخانه ای ، شاخصهای گردآوری شده برای سنجش اثربخشی در برنامه ها و کارکردهای روابط عمومی هادر قالب شاخص ها ،مولفه ها و ابعاد مورد نظر انتخاب گردید . حال برای بدست آوردن اطلاعات میدانی ازمدیران و کارشناسان که قسمت بسیار مهمی از این تحقیق است از پرسشنامه استفاده شد.
۳-۵-۱- طراحی و تنظیم پرسشنامه‌و نحوه مقیاس بندی
پرسشنامه‌ یکی از ابزارهای رایج تحقیق و روشی مستقیم برای کسب داده‌های تحقیق است. پرسشنامه مجموعه‌ای از سوال‌‌هاست که پاسخ دهنده با ملاحظه آنها پاسخ لازم را ارائه می‌دهد؛ این پاسخ‌ها، داده مورد نیاز پژوهشگر را تشکیل می‌دهد.
۳-۵-۱-۱- سوال‌های پرسشنامه
به طور کلی سوال‌های پرسشنامه به صورت بسته یا باز ارائه می‌شود . در سوالات پرسشنامه‌های این تحقیق، سوال‌ها به صورت بسته طراحی شد تا پاسخ دهندگان از میان محدوده‌ای از گزینه‌های ارائه شده یکی را انتخاب کنند. در تدوین پرسشنامه سعی شده است از سوال‌های نامفهوم و مبهم پرهیز شود؛ همچنین از سوال‌هایی که پاسخ دهنده را به پاسخ خاصی هدایت می‌کند، اجتناب شده است. ضمناً از مواردی چون بکار بردن سوال‌های پیچیده، سوال‌های دو وجهی،سوال‌هایی که منجر به جواب منفی می‌شود و سوال‌های مستقیم که موجب تحریک حساسیت آزمودنی می‌شودحتی الامکان پرهیز شده است.
۳-۵-۱-۲- نحوه مقیاس بندی
از جمله ابزار گردآوری داده ها در تحقیقات علوم رفتاری ، مقیاس اندازه گیری نگرش است . بطور کلی مقیاسها برای سنجش نگرشها ،قضاوتها ، عقاید و سایر خصیصه هایی که به آسانی قابل اندازه گیری نیستند،به کار می رود، برای اندازه گیری نگرشها می توان از مقیاس هایی استفاده کرد که مهمترین آنها عبارتند از:مقیاس لیکرت ، مقیاس ترستون ، مقیاس گاتمن و مقیاس فاصله اجتماعی بوگاردوس. ( سرمد و دیگران، ۱۳۷۶:۱۵۴ )

مقیاس لیکرت یک فاصله ایست که از تعدادی عبارت و گزینه های جوابیه تشکیل شده است.لذا مقیاس لیکرت یک مقیاس مرکب است.گزینه های جوابیه در این مقیاس ، معمولا نشانگر میزان موافقت یا مخالفت پاسخگو نسبت به یک موضوع یا مفهوم معین،اعم از مثبت یا منفی است. نمونه ای از مقیاس لیکرت بقرار زیر است.( خاکی ، ۱۳۸۷:۲۵۸ )
نمونه ای از طیف لیکرت

یوینگ در این باره می گوید؛

اگر بخواهیم چیزی برای بحث های فلسفی در اختیار داشته باشیم نمی توانیم همه اندیشه ها و عقاید فطری و درونی خود را نادیده بگیریم . (یوینگ، ا.سی. ۱۳۷۸، ۱۴۴)
ازنکات مهم درمعرفت شناسی علامه ، واقع گرایی اووباوربه تحقق معرفت است وباپذیرش این مطلب است که وی به طرح مباحث معرفتی پرداخته ونظرات بدیع خودرا دراین مساله ودرتوسعه شاخه های فرعی آن ارائه نموده است.
۲-۲ رابطه معرفت شناسی و هستی شناسی علامه
معرفت شناسی علامه امری منفصل و جدا از هستی شناسی او نیست . بلکه او از تحلیل ها و نتایج هستی شناسی در مواضع و آرای معرفت شناختی خود سود برده است . برای مثال ؛ اشیای ممکن الوجود خارجی دارای دو حیثیت اند و واقعیت آن ها در تحلیل نهایی از دو جهت برخوردار است . یکی حیثیت وجود، که عین داشتن آثار می باشد و دیگری حیثیت ماهیت آن هاست ،که عین بی اثری است و در واقع حد وجود خارجی است .
با وجود این ، آن چه به تور معرفت انسان می افتد و انسان با دستگاه ادراکی آن را می یابد ، همانا ماهیت اشیای خارجی است که فاقدآثار خارجی شیء است . بنابراین ، معرفتی که حاصل می شود علم حصولی و مفهومی است . یعنی ماهیت واقعیت خارجی نزد ما حاضر می شود نه وجود آن . در این مقام باید گفت که تفکیک وجود از ماهیت، مبنای حصول معرفتی خاص در انسان گردیده است . در تحلیل دیگر می توان گفت ؛
هستی به دو قسم عینی و ذهنی تقسیم می شود که از آن به وجود عینی و وجود ذهنی نام می برند ، این وجود ذهنی سبب تحقق ماهیات اشیا در ذهن می شود و علم حصولی به اشیای خارجی و موجودات عینی رامحقق می گرداند . در این حالت نیز معرفت حصولی در ارتباط با تقسیم هستی شناختی وجود به عینی و ذهنی می باشد .
لذا مشاهده می شود، علامه در بحث از ایده آلیسم و رئالیسم ، هم شکل گرایی و ایده آلیسم هستی شناختی را نقد و بررسی می کند و هم شکل گرایی معرفت شناختی را ،و در مقابل ، هم رئالیسم هستی شناختی و هم رئالیسم معرفت شناختی را به اثبات می رساند . همان گونه که هستی شناسی و معرفت شناسی با هم ارتباط دارند ، بین رئالیسم هستی شناسی و رئالیسم معرفت شناسی هم ارتباط وجود دارد و لذا می گوید :
… سخنان سوفسطی اگر چه به شکل انکار واقعیت چیده شده است ولی حقیقتاً برای انکار وجود علم (ادراک جازم مطابق با واقع ) سوق داده شده ، چه ، اگر انکار واقعیت را با تسلیم وجود علم فرض کنیم (می دانیم چیزی نیست ) نتیجه اش اثبات علم به عدم واقعیت خواهد بود و این خود یک واقعیتی است که اثبات می شود . (طباطبایی، محمدحسین ۱۳۷۹، ۹۱و۹۲)
علامه پس ازتاکید براصل واقعیت ، معرفت به این واقعیت رانیز اثبات نموده است .همانطورکه درهستی شناسی بر«اصل وجود» تکیه کرده ، درمعرفت به واقع نیز بر « اصل وجودمعرفت»و «وجودمعارف پایه» استدلال نموده است ، که بنظر می رسد، معرفت شناسی او برگرفته ازهستی شناسی اومی باشدومعرفت راتصویری حقیقی ازوجودعالم خارج می شمارد، وهمانگونه که هستی شناسی برپایه «اصاله الوجود» بناشده است ،معرفت شناسی نیز برپایه و اصل « الوجود المعرفه» بناشده ومبناگرایی او بااعتقادبه تحقق وجودمعرفت وباوربه پایه بودن معارف پایه ای که تحقق خارجی دارد تبیین می شود.لذاارتباط تنگاتنگی بین معرفت شناسی او با هستی شناسی اش وجود دارد.
۲-۳٫ نقش حس درمعرفت شناسی علامه
علامه پس از ارائه مباحثی درباره ارزش معلومات به این نتیجه می رسد که علوم و ادراکات منتهی بر حس می باشند . اما وی این حکم را حکمی کلی قلمداد نکرده و متذکر شده است که :
…البته کسی که برای نخستین بار این قضیه را نگاه کند این حکم را کلی و عمومی تلقی خواهد کرد به این معنی که همه علوم و ادراکات یا بی واسطه ازحس می باشند یا با واسطه تصرفی که در یک پدیده حسی انجام گرفته پیدا شده اند و اگر با واسطه یا بی واسطه پای حس در میان نباشد، علم و ادراکی موجود نخواهد بود . (همان ، ۱۳۷۹، ۳۲۰)
ودر ادامه اظهار می دارد؛
…هر ادراک و علمی که به نحوی منطبق بر محسوس می باشد ؛ اولاً به لحاظ ارتباطی که بین مدرکات ، موجود است ؛ و ثانیاً به لحاظ این که مدرک و معلوم ذهنی منشا اثر نیست ، یا خود محسوس است و یا مسبوق به محسوس می باشد ، مانند انسان محسوس که خود محسوس است و انسان خیالی و کلی ،که مسبوق به انسان محسوس، می باشد . در همین مورد اگر فرض کنیم محسوسی نیست، پس هیچ گونه ادراک و علمی هم وجود نخواهد داشت . (همان ،۱۳۷۹، ۲۶۹-۲۶۷)
همچنین می گوید:
…میان صورت محسوسه وصورت متخیله وصورت معقوله (مفهوم کلی)هرچیزی نسبت ثابتی موجوداست.به وجودآمدن مفهوم کلی موقوف است به تحقق تصورخیالی وتحقق تصورخیالی موقوف است به تحقق صورت حسی ، چنانکه هریک به ترتیب پس ازدیگری به وجود می آید.همه معلومات ومفاهیم تصوری منتهی به حواس می باشد، به این معنی که هرمفهوم تصوری که فرض کنیم یامستقیما خود ، محسوس است ویاهمان محسوس است که دست خورده ، وتصرفاتی در وی شده است وخاصیت وجودی تازه ای پیدانموده است. (همان ، ۱۳۷۹، ۲۰۱)
علامه این حکم را از راه رابط هایی که یک سلسله از مدرکات با محسوس داشته و ترتیب آثاری که با قیاس به محسوسات در مورد آن ها نموده، اثبات می نمایند . و فقط ادراکی را که قابل انطباق بر حس بوده یا نبوده و منجر به حس نیست نفی می کند ، نه مطلق ادراکی که منتهی به حس نباشد را نفی کند . پس اگر ادارکی فرض شود که قابل انطباق بر حس نیست ، چنین ادراکی را برهان مزبور نفی نمی کند .بنابراین از دیدگاه علامه ، حس به تنهایی ما را به جهان خارج راهنمایی نمی کند بلکه به کمک عقل آن را انجام می دهد ،چنانچه بیان داشته است؛
حس، بیانگر صوراعراض خارجی است ،بدون تصدیق به ثبوت آن صور وآثارآن . تصدیق ، کارعقل است ، عقل مشاهده می کندکه آنچه انسان توسط حس درک می کند، دارای آثارخارجی است که او دخلی درآن ندارد، همچنین هرچیزی که درخارج نفس انسان موجود است.این سلوک علمی ازیکی ازمتلازمین به متلازم دیگراست. (طباطبایی، محمدحسین ۱۳۷۸ ، ۳۲۰)
بعداز اینکه علامه برای دوری ازخطاپذیربودن معارف حسی ،آن را به علم حضوری ارجاع داد، نقش حس به عنوان یکی ازمبادی معرفتی انسان ، پررنگ تر می شودوپس ازکسب معرفت حسی و تاکید برعلم حضوری به عنوان تکیه گاه این معارف،درمبناگرایی خطاناپذیرعلامه ، تاثیر این ادراک به عنوان مبدا معرفتی انسان ، نمایان می گردد. وبدینوسیله خطاپذیری ادراکات حسی ، توجیه می گردد.
۳ .مبناگرایی علامه
علامه نیز همانند شیخ اشراق تعریفی ازمبناگرایی ارائه نکرده است ، هرچندنزد علامه مبحث معرفت شناسی بصورت مستقل مطرح شده است،بااینحال تعریفی ازمبناگرایی درآثاراومشاهده نمی شود. ازنکات برجسته درمعرفت شناسی علامه ،مبناگرایی خطاناپذیراوست ، به طوری که عقلانیت رادرپیوندتنگاتنگی بامبناگرایی ورئالیسم می پندارد. این پیوند در حوزه ادراکات نظری روشن‌تر است. عقلانیت در این قلمرو، «منطقی بودن ادراکات» است. یعنی ادراکات عقلانی، آن دسته از ادراکاتی هستند که یا خود به خود بدیهی و آشکارند و انسان پس از تصور صحیح آنها، بدون هیچ تردید و چون و چرایی آنها را می‌پذیرد و تصدیق می‌کند و یا اینکه در قالب استدلال برهانی درست که همه شرایط انتاج ، شامل شرایط مادّی و شرایط صوری را دارا است، به بدیهیات منتهی می‌شوند.
پس ادراکات عقلانی، همان ادراکات بدیهی یا ادراکات موجه منتهی به بدیهیات‌اند؛ در اینجا مبناگرایی علّامه خود را کاملاً آشکار می‌کند، زیرا سبب توجیه ادراکات نظری را ابتنای آنها بر بنیادهای بدیهی می‌داند.
علامه دررسائل سبعه چنین می نویسد؛
تصدیق به بدیهی و نظری - که به بدیهی منتهی می شود- تقسیم می گردد . زیرا قضیه یادر حصول تصدیق یقینی به آن، محتاج تصدیق دیگری نمی باشدویا می باشد .اولی را بدیهی و دومی را نظری می نامند . علت انتهای نظری به بدیهی ، این است که حصول تصدیق در نظری متوقف بر تصدیق دیگری است. پس اگر این تصدیق حاصل نشود ، آن تصدیق [نیز]حاصل نمی گردد . اما اگر تصدیق نیز متوقف بر تصدیق دیگری باشد در حدی متوقف نمی شود ، بنابراین ، تصدیقی حاصل نمی گردد ومستلزم حدود غیر متناهی بالفعل می باشد . (طباطبایی محمدحسین ، ۱۳۶۲ ،۱۳)
درضمن این کلمات ، علامه دو دلیل بر الزام رسیدن معارف به بدیهیات شامل لزوم حصول تصدیق و لزوم توقف حدود می باشد رابیان کرده است و دربخش ادله علامه برباورهای پایه ، به تفصیل به آن خواهیم پرداخت.
۳-۱ مبناگرایی خطاناپذیر - مضاعف -
قبل ازورود به بحث اصلی ، لازم به ذکراست که، مبناگرایی به دوسنخ مبناگرایی ساده ومبناگرایی مضاعف براساس فاعل شناسا تقسیم می شود . مبناگرایی خطاناپذیر با اصل قرار دادن این نکته که باورهایی وجود دارند که صدق خودشان را تضمین می‏کنند و این باورها در موجه ساختن ما در پذیرفتن هر باوری که در پذیرفتن آن کاملاً موجهیم کافی هستند، راه حلی برجسته را نسبت به مسأله معرفت تهیه کرده است.علامه با شناخت از مسایل بنیادین معرفت شناسی مهمترین مسئله در معرفت را، خطاناپذیری باور برمی‌شمارد. او باورهای فکری و بدیهیات را باور پایه تلقی می‌کند و امکان معرفت را بر همین اساس توجیه می‌کند.ویلیام آلستون درباره مبناگرایی ساده می نویسد:
براساس مبناگرایی ساده، باورهای پایه به‏هیچ وجه تردیدناپذیر، اصلاح‏ناپذیر و خطاناپذیر نیستند. ( آلستون، ویلیام ، ۱۳۸۰ ، ۵۶)
بر طبق چنین نظریه‏ای، این باورهای پایهْ موجه هستند، مگر اینکه شاهدی برخلاف آنها پیدا شود. به عبارت دیگر، این باورها در وهله اوّل موجه‏اند، مگر اینکه توجیه آنها ردّ شود. برخی از طرفداران نظریه مبناگرایی که این نکته را که لازم است توجیه باورهای پایه تضمینی برای صدق فراهم بیاورد، انکار کرده‏اند، تا بدانجا پیش رفته‏اند که ارتباط چنین توجیهی را با صدق اصلاً انکار کرده‏اند.
در مباحث جدید،نظریّه‏پردازان معرفت‏شناسی اصلاح شده،هم چون آلوین‏ پلانتینگا^[۸۸]،نیکولاس ولترستورف^[۸۹] و ویلیام آلستون^[۹۰] از موضع کلامی و مربوط به‏ فلسفه‏ی دین،در نقد مبناگرایی و برای تأیید معقولیّت اعتقاد به خداوند،گزاره‏های پایه راپیش کشیده‏اند.به نظر ایشان،مبناگرایی حدّاکثری،مردود است،امّا می‏توان به نحو دیگری،مبناگرا بود؛به این صورت که بعضی ازباورها- یا گزاره‏هایی که متعلّق باور هستند - اگر هیچ قرینه‏ای هم در تأیید آن‏ها پیدا نشود،باز هم می‏توان به نحو معقولی،آن‏ها را پذیرفت؛هم چون اعتقادات مبتنی بر ادراکات حسّی و ادراکات مبتنی بر حافظه. (پترسون مایکل ودیگران ، ۱۳۷۶، ۲۲۸)
معرفت‏شناسی اصلاح شده،دقیقا همین قرینه‏گرایی و بنیان‏انگاری را مورد مناقشه قرار می‏دهد.به این معنا که کسی که اعتقاد به خدا را به نحو پایه،بدون هیچ استدلال‏ و قرینه‏ای که مؤیّد آن اعتقاد باشد، پذیرفته است،هرگز مرتکب گناه معرفتی نشده است‏ و در باورمندی خود،موجّه است.پلانتینگا می گوید:
هیچ استدلال قوی و غیر دوری،وجود ندارد که ثابت کند شما دیروز،برای ناهار،یک پرتقال داشته‏اید،امّا واقعا باور شما به مطلب مذکور،کاملا یقینی و پایه است و خلاف تکلیف و اخلاق معرفتی،عمل نکرده‏اید.^[۹۱] (پلانتینگاآلوین،۱۳۷۹، ۶۷)
به هر حال،طبق نظر پلانتینگا، گزاره‏های مبتنی بر حسّ،حافظه و حسّ باطنی،هم چون گزاره‏ی«خداوند،وجود دارد»،تحت‏ شرایط خاصّی،دست کم برای خود شخص مسیحی و موحّد،پایه تلقّی شده و وی در باور خود،عاقلانه و موجّه،عمل کرده است.البته ارتباط ونسبت تساوی بین گزاره های پایه درمعرفت شناسی اصلاح شده با باورهاوگزاره های پایه درمبناگرایی ، وجودندارد.
نسبت بین گزاره‏های‏ بدیهی،در آراء سنتی،با گزاره‏های پایه در معرفت‏شناسی اصلاح شده،نمی‏تواند نسبت‏ تساوی باشد.این‏ها مانند دو درختی هستند که هم در ریشه و هم در میوه‏ی خود،با وجود برخی‏ شباهت‏ها،با هم متفاوت هستند.(احمدی سعدی عباس، ۱۳۸۲،۱۴۸)
علامه پس از تشریح رویکرد ارجاع باورهای غیر پایه به پایه و بین بالذات (خود موجه) بودن باورهای پایه ، چگونگی اهمیت ابتنای باورهای پایه به اصل «امتناع تناقض» را جهت دست یافتن به «یقین» بررسی می کند . او اعتقاد دارد بدون تبیین «اصل یقین» در معرفت، نمی توان از خطا ناپذیری باورهای بدیهی و مبنا دفاع کرد . او در اصول فلسفه و روش رئالیسم پس از بررسی و دفاع از قضایای بدیهی و خود موجه و ضرورت باز گشت تمامی باورهای نظری و غیر پایه به باور مبنا اشکالی را طرح می کند که به ابداع علامه در خصوص ابتنای باورهای پایه بر اصل امتناع تناقض باز می گردد . در مبنا گرایی ،باور های پایه ای که ذاتاً خود موجه می باشند به باور و گزاره دیگری بر نمی گردد . در حالی که علامه اصل امتناع تناقض را اصلی بنیادین و نگهدارنده باورهای بدیهی در معرفت یقینی بر می شمارد. به همین دیدگاه اشکال شده که اگر علوم و معرفت های با واسطه یا نظری باید از بدیهیات تولد یابند و منشأ گیرند و بدیهیات از قانون توالد و داشتن پشتیبان مستثنا هستند پس به چه دلیل قضایای بدیهی باید متوقف بر اصل امتناع تناقض – اعم از اجتماع و ارتفاع نقیضین – باشند ؟
علامه می کوشد تا با بررسی «مانع بودن نقیض گزاره » سه مطلب اساسی را تشریح کند ؛ ابتدا وجود احتمال صدق و کذب در یک قضیه ، سپس احتیاج قضایای نظری یا غیر پایه به باورهای پایه و سرانجام بازگشت تمام قضایا به اصل امتناع تناقض یا اولی الاوایل را توضیح دهد .