در عرصه مدیریت مالی دوره کوتاه مدت معمولا به بدهی های مربوط می شود که سررسید آن ها در فاصله ای کمتر از یکسال است. اما اصطلاح تامین مالی بلندمدت به طور دقیق تعریف نشده. برخی واحدهای اقتصادی دوره میان مدت را برای تاریخ های سررسید بیش از یکسال و کمتر از ۱۰ سال به کار می‌برند. برای برخی اشخاص وام ۸ سال کوتاه مدت و برای برخی دیگر بلندمدت محسوب می شود. ولی به طور کلی وام های دارای سررسید بیش از یک تا دو سال بلندمدت نامیده خواهد شد.

سهام عادی

سهام عادی، مالکیت در یک مؤسسه‌ را نشان می‌دهد. دارندگان سهام عادی، صاحبان سهام یا سهام‌داران شرکت نامیده می‌شوند و قانوناً صاحبان شرکت نامیده می‌شوند. سهام عادی یک منبع دائمی (ثابت) برای شرکت می‌باشد، که دارای تاریخ سررسید نبوده، سود متعلق به آن ثابت نمی باشد و نرخ سود تقسیمی بستگی به تصمیمات مجمع عمومی دارد. ‌بنابرین‏ سهام عادی به عنوان ورقه اوراق بهادار که دارای درآمد متغیر می‌باشد، شناخته شده است و دارندگان آن ریسک مالیکت شرکت را تحمیل می نمایند.

۲-۱۳-۱- خصوصیات سهام عادی

سهام عادی دارای خصوصیت منحصر بفردی می‌باشند که آن را از سایر اوراق بهادار متمایز می نمایند در زیر ‌به این خصوصیات اشاره می شود:

• حق مشارکت در درآمد^[۲۱]

سهام‌داران عادی مالک درآمدهای کسب شده شرکت بعد از پرداخت هزینه بهره، مالیات و سود سهام ممتاز می‌باشد. این درآمد ممکن است به دو قسمت تفکیک گردد:

1. 1. سود تقسیم شده

1. سود باقیمانده (انباشته)

باقیمانده سود دوباره در مؤسسه‌ سرمایه گذاری می‌گردد و سهام‌داران انتظار دارند که به کارگیری آن در آینده باعث افزایش فروش و سود قابل تقسیم گردد.

• حق مشارکت در دارایی ها^[۲۲]

سهام‌داران عادی هنگام تصفیه بعد از پرداخت وجوه طلبکاران و سهام‌داران ممتاز مالک باقیمانده دارایی های شرکت می‌باشند.

• حق کنترل^[۲۳]

حق کنترل بر روی فعالیت های شرکت یعنی داشتن قدرت تعیین خط مشی ها و تصمیمات اصلی شرکت از طریق انتخاب هیات مدیره.

• حق رأی‌^[۲۴]

در تعادی از موضوعات مهم شرکت رأی‌ صاحبان سهام (سهام‌داران عادی) مورد نیاز می‌باشد که مهمترین این موضوعات عبارتند از : انتخاب هیات مدیره، تغییرات اساسنامه شرکت، افزایش سرمایه و یا تغییر در اهداف شرکت. هر سهم نیز دارای یک رأی‌ می‌باشد.

• حق تقدم خرید^[۲۵]

حق تقدم خرید سهام، نوعی خاص از پذیره نویسی حق خرید اوراق بهادار می‌باشد که شرکت بر اساس حق شفعه (معمولاً در اساسنامه شرکت ها بر اساس حقوق مدنی یا فقه اسلامی قید می شود که در صورت انتشار سهام جدید برای فروش، سهام‌داران فعلی در خرید آن اولویت دارند این اولویت را حق شفعه گویند(مصطفوی مقدم، ۱۳۶۳،ص۳۵۳). طبق عرف یا مقررات، سهام‌داران به طور مساوی مستحق دریافت سهام می‌باشند. انتشار حق تقدم به معنی عرضه سهام عادی جدید به سهام‌داران موجود است به اندازه درصد مالکیت خود، سهام جدید را به قیمتی معین و در مهات تعیین شده پذیره نویسی نمایند. در امریکا شرکت ها طبق قوانین بایستی حق تقدم را برای همه سهام‌داران موجود در شرکت های سهامی عام و خاص اعطاء نمایند(آدامز و همکاران، ۱۹۹۰،ص۱۵۹).

عده ای فکر می‌کنند که با فروش حق تقدم ها می‌توانند درآمد کسب نمایند. زیرا با فروش بخشی از حق تقدم های خود، نقدینگی مورد نیاز را برای پذیر نویسی بقیه حق تقدم ها تحصیل می‌کنند. در حالی که حق تقدم ها را نباید به عنوان درآمد حساب کرد، زیرا از دیدگاه تئوریکف وصول این نقدینگی، با کاهش قیمت معادل است. پس، این دو یکدیگر را جبران می‌کنند(کنت، ۱۹۸۴،ص۴۱۴).

• محدود بودن مسئولیت

سهام‌داران عادی مالکین واقعی شرکت می‌باشند و مسئولیت آن ها به میزان سرمایه آن ها محدود می‌گردد. این مسئولیت های محدود سهام‌داران یکی از تفاوت شرکت های سهامی با شرکت های تضامنی می‌باشد. در شرکت های تضامنی مسئولیت مالکین به میزان تعهداتشان محدود نمی گردد و مالکین در مواقع ضروری بایستی بیش از تعهداتشان از اموال شخصی خود جهت پرداخت به طلبکاران استفاده نمایند. خصوصیت محدود بودن مسئولیت سهام‌داران عادی یک عامل تشویقی در شرکت های سهامی است زیرا در غیر این صورت سرمایه گذاران به سرمایه گذاری وجوه خود در این مؤسسات تمایلی چندانی نشان نمی دهند. ‌بنابرین‏ شرکت امیدوار است که با بهره گرفتن از این خصوصیت در مواقع نیاز بتواند افزایش سرمایه بدهد.

مزایا و معایت تامین مالی از طریق سهام عادی

۲-۱۴-۱- مزایا

سهام عادی یکی از منابع بلندمدت تامین مالی می‌باشد که برای شرکت صادرکننده آن دارای مزایایی به شرح زیر می‌باشد:

1. 1. سهام عادی دارای سررسید نمی باشد شرکت تعهدی در بازخرید آن ندارد. لذا سهام عادی یک سرمایه دائمی است و برای اهداف بلندمدت شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

1. 1. سرمایه مالکان توان مالی شرکت را افزایش می‌دهد و میزان استفاده از وام را محدود می کند. معمولاً وام دهندگان به نسبت سرمایه مالکانه شرکت حاضر به پرداخت وام می‌باشند و شرکت به وسیله انتشار سهام عادی قابلیت انعطاف مالی خود را افزایش می‌دهد.

1. یک شرکت تعهدی برای پرداخت سود تقسیمی به سهام‌داران عادی در صورت نداشتن سود ندارد، ‌بنابرین‏ در مواقعی که شرکت با مشکلات مالی روبرو می شود، می‌تواند سود تقسیمی را کاهش دهد. ولی در عمل تغییرات زیاد در تقسیم سود خیلی معمول نیست و یک شرکت سعی می کند در مواقع مقرر سود تقسیمی را پرداخت نماید.(Pandey, 1987, p985).

۲-۱۴-۲- معایب

1. 1. سهام عادی هزینه بیشتری را نسبت به دو روش (اوراق قرضه و سهام ممتاز) دارد، زیرا سود تقسیمی مالیات را کاهش نمی دهد و هم چنین هزینه انتشار آن نسبت به اخذ وام بیشتر می‌باشد.

1. 1. سهام عادی از نقطه نظر سرمایه گذاری دارای ریسک بیشتری می‌باشد، زیرا میزان سود قابل تحصیل نامشخص می‌باشد. ‌بنابرین‏ دارندگان این نوع اوراق بهادار توقع بازده بیشتری دارند و این خود باعث می شود که هزینه تامین مالی از طریق سهام عادی برای شرکت بیشتر از سایر روش های تامین مالی باشد.

1. 1. انتشار سهام جدید در صورتی که سود شرکت به نسبت افزایش تعداد سهام عادی جدید افزایش نیابد، درآمد هر سطح را کاهش می‌دهد.

1. انتشار سهام جدید ممکن است میزان مالکیت و کنترل سهام‌داران موجود را کاهش دهد زیرا با وجود حق تقدم خرید برای سهام‌داران ممکن است که آن ها پول لازم برای سرمایه گذاری و سهام جدید نداشته باشند و از آن استفاده ننمایند(Donaldson & Peahik, 1985,p327).

اوراق قرضه

یکی دیگر از روش های تامین مالی استفاده از اوراق قرضه می‌باشد. استفاده از بدهی در تامین مالی دارای دو مزیت اصلی می‌باشد، که عبارتند از :

1. 1. قیمت سهام عادی شرکت رد بازار به حداکثر می‌رسد

1. هزینه متوسط شرکت به حداقل می‌رسد.

خصوصیات اوراق قرضه

• نرخ بهره^[۲۶]

نرخ بهره اوراق قرضه ثابت و مشخص می‌باشد، این نرخ معمولاً درصدی از ارزش اسمی اوراق قرضه می‌باشد و معمولاً به صورت سالانه پرداخت می شود. پرداخت بهره یک شرکت الزام قانونی دارد و مالیات را کاهش می‌دهد و یک هزینه قابل مالیاتی از نقطه نظر مالیاتی می‌باشد(Pandey, 1987, p985).

• سررسید

اوراق قرضه برای دوره زمانی مشخص صادر می شود. سررسید یک ورقه قرضه نشان دهنده طول زمانی است که شرکت بایستی ورقه قرضه را به قیمت اسمی بازخرید نماید و آن را فسخ نماید.