۱-۹- روش و طرح نمونهبرداری
جامعه آماری در این تحقیق، شامل شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. با قید محدودیتهای زیر برای جامعه آماری و تعدیل آن، نمونه آماری مشخص میگردد. نمونه انتخابی این تحقیق شامل شرکتهایی می شود که دارای شرایط زیر باشند:
۱) شرکتهایی که در سالهای ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۰ اقدام به تعدیل گزارشهای مالی خود نموده اند.
۲) سال مالی آنها منتهی به پایان اسفند ماه باشد.
۳) شرکتهایی که حداکثر تا تاریخ ۱/۱/۱۳۸۳ در بورس اوراق بهادار پذیرفته شده باشند (یعنی قبل از سال ۱۳۸۳ در بورس پذیرفته شده باشند) و نام شرکت در دوره مورد بررسی از بین شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران حذف نشده باشد.
۴) شرکت سرمایه گذاری یا واسطهگری مالی و بیمه نباشد.
۵) در دوره مورد بررسی تغییر دوره مالی نداده باشند.
۶) اطلاعات مالی شرکت برای دوره زمانی تحقیق موجود باشد.
۱-۱۰- ابزار گردآوری داده ها
در این تحقیق به منظور تدوین مبانی و مفاهیم نظری از روش کتابخانه ای استفاده خواهیم نمود. یعنی مطالعه مقاله، کتاب و پایان نامه های مختلف صورت خواهد پذیرفت. برای جمع آوری داده های مالی از لوحهای فشرده و نرمافزارهای موجود مثل نرمافزار رهآورد نوین، نرمافزار تدبیر پرداز مورد استفاده خواهد شد. سایت اینترنتی سازمان بورس اوراق بهادار تهران یکی دیگر از منابع اطلاعاتی این تحقیق است. همچنین به منظور اطمینان از صحت داده های نرم افزارهای مذکور، به صورت نمونه ای، اقلامی از این داده ها انتخاب و با اقلام واقعی در صورتهای مالی مطابقت داده خواهد شد.
۱-۱۱- ابزار تجزیه و تحلیل
در این تحقیق از نرم افزار Excel برای دستهبندی، تلخیص و ایجاد پایگاه داده ها استفاده خواهد شد و به منظور آزمون فرضیه ها از نرم افزار Spss استفاده می شود.
در تحقیق حاضر ابتدا آماره های توصیفی برای متغیرهای مدل رگرسیون ارائه می شود. این آمارهها عبارتند از: میانگین، تعداد، حداکثر، حداقل و انحراف معیار. این آمارهها شمای کلی از تکتک متغیرهای مدل به دست میدهد. همچنین آزمون کولموگورف، اسمیرنف (K-S) برای آزمودن نرمال بودن توزیع جامعه، آماره F و آزمون ANOVA برای آزمودن معنادار بودن رگرسیون، آماره های t برای آزمودن معنادار بودن ضرایب و آزمون دوربین واتسون به منظور بررسی استقلال خطاها از یکدیگر مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
۱-۱۲- قلمرو تحقیق
۱-۱۲-۱- قلمرو مکانی تحقیق
قلمرو مکانی تحقیق، شامل کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. دسترسی آسان به اطلاعات این شرکتها، همچنین استاندارد بودن و همگن بودن اطلاعات این شرکتها دلیل انتخاب این شرکتها به عنوان جامعه آماری تحقیق است.
۱-۱۲-۲- قلمرو زمانی تحقیق
افق زمانی پژوهش، یک دوره پنج ساله از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۰ می‌باشد.
۱-۱۲-۳- قلمرو موضوعی تحقیق
این پژوهش به دنبال تاثیر کیفیت سود بر واکنش سرمایه گذاران به گزارشات مالی تعدیلی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.
۱-۱۳- متغیرهای تحقیق و نحوه اندازه گیری آنها
۱-۱۳-۱- متغیر مستقل
در این تحقیق برای اندازه گیری متغیر مستقل تحقیق(کیفیت سود) از دو مدل استفاده شده است که در ادامه به تشریح هریک از آنها میپردازیم:
۱-۱۳-۱-۱- کیفیت سود بر اساس اقلام تعهدی
برای اندازه گیری کیفیت سود از اقلام تعهدی بر اساس مدل دی چو و دی شف (DDEQ) (2002) استفاده می شود. اقلام تعهدی در مدل مذکور خطاهای عمدی برآورد که ناشی از دستکاری مدیریت سود و خطای غیر عمدی اقلام تعهدی را در نظر می‌گیرد. مدل مذکور به شرح زیر است:
که در آن:
= میانگین جمع دارایی های شرکت i در سال های t و t-1
= جریانات نقدی عملیاتی شرکت i در سال t
= تغییرات در دارایی های جاری شرکت i در سال های t-1 به t
= تغییرات در بدهیهای جاری شرکت i در سال های t-1به t
= تغییرات در وجه نقد شرکت i در سال های t-1 به t
= تغییرات در بدهیهای کوتاه مدت شرکت i در سال هایt-1به t
= تغییرات در درآمد شرکت در سال های t-1 به t
= اموال، ماشین آلات و تجهیزات ناخالص
در مدل فوق کیفیت سود برابر است با:
کیفیت سود که در این مدل با بهره گرفتن از انحراف معیار میانگین متحرک مقادیر باقیمانده مدل (از سال t-4 تا سال t) محاسبه می شود بیانگر این است که شرکت های با انحراف معیار بیشتر کیفیت سود پایین تری دارند.
۱-۱۳-۱-۲- شناسایی کیفیت سود با بهره گرفتن از الگوی اسلوان (۱۹۹۶)
کیفیت سود در الگوی اسلوان به شرح الگوی زیر می‌باشد:
که در آن، عبارت از تعهد عملیاتی است؛ عبارت است از عایدی قبل از اقلام غیر مترقبه، جریانهای نقدی ناشی ناشی از عملیات است؛ میانگین ارزش دفتری اول و پایان دوره مجموع داراییهاست.پس از محاسبه برای تمام شرکتهای نمونه متغیر جدیدی به نام به منظور تفکیک شرکتهای نمونه به کیفیت سود ضعیف و قوی محاسبه و تعریف میگردد. به منظور محاسبه این متغیر ابتدا میانه به دست آمده از شرکتهای نمونه محاسبه میگردد. پس از محاسبه این میانه متغیر به شرح زیر محاسبه می شود:
قدر مطلق اختلاف هر شرکت با مقادیر میانه کل نمونه ها است. پس از محاسبه این متغیر شرکتهای نمونه بر اساس آن به دهکهای مختلف تقسیم میگردند. شرکتهای قرار گرفته در دهکهای اول و دوم به عنوان شرکتهای با کیفیت سود قوی تلقی شده و سایر دهکها با کیفیت سود ضعیف طبقه بندی میگردد.
۱-۱۴-۲- متغیر وابسته
در این تحقیق متغیر وابسته واکنش بازار در زمان ارائه گزارشات تعدیلی می‌باشد که با بهره گرفتن از بازده اضافی سهام در بازه زمانی انتشار گزارشات تعدیلی اندازه گیری می شود:
که در آن:
= Daily Ret بازده روزانه شرکت i برای روز های ۰ و +۱
IndRet= بازده بازار می‌باشد.
۱-۱۵- مدل تحقیق
برای آزمون فرضیات تحقیق از مدل پالمورس، ریچاردسون و اسکولز[۳] (۲۰۰۴) که به اختصار PRS نامیده می شود استفاده میگردد که به شرح زیر می‌باشد:
که در آن:
=CAR واکنش بازار در زمان ارائه گزارشات تعدیلی.
ATTRIB = یک متغیر مجازی است که چنانچه تعدیل گزارش توسط حسابرس، مدیریت و یا بورس اوراق بهادار صورت پذیرد عدد ۱ و در غیر این صورت مقدار ۰ را می‌گیرد.
CORE = چنانچه تعدیل گزارشات مالی در برگیرنده حساب های اصلی (درآمد- بهای تمام شده و هزینه های جاری عملیاتی) باشد مقدار ۱ و چنانچه تعدیل به خاطر حساب های اصلی نباشد مقدار ۰ را می‌گیرد.
MAT = تفاوت جمع سود اصلی گزارش شده (قبل از تعدیل) و جمع سود تعدیل شده در تمام سال ها تقسیم بر جمع دارایی ها (در سال قبل از سال تعدیل)
PERVAS = نشان دهنده تعداد گروه حسابهای اصلی که در تعدیل تحت تاثیر قرار گرفته اند. (تعداد ۷ گروه اصلی وجود دارد که در صفحه ۹۵ موجود است)
