رفتار درمانگران به طور کلی دنبال تقویت کردن فعالیت­ها و تعاملات اجتماعی بیماران هستند. چون بیماران افسرده معمولاً انسان­های منفعلی هستند، مداخلات رفتاری در آن­ها احساس تسلط و حق انتخاب ایجاد می­ کند ( شارف^[۱۶۷]، ۱۳۸۹).

۲-۱-۳-۱-۵-نظریه انسان گرایی

بر اساس این نظریه افسردگی زمانی ظاهر می­ شود که اختلاف بین من واقعی و من آرمانی خیلی زیاد شود، به طوری که برای شخص قابل تحمل نباشد ( آزاد، ۱۳۸۹). هدف اصلی بسیاری از سیستم­های درمانی قادر ساختن افراد به پذیرفتن آزادی و پذیرش مسئولیت عمل کردن است ( کری،۱۳۹۱ ).

۲-۱-۴- اضطراب

اضطراب به منزله بخشی از زندگی هر انسان، در همه افراد در حدی اعتدال آمیز وجود دارد و در این حد، به عنوان پاسخی سازش یافته تلقی می­ شود. ازطرفی، اضطراب مرضی نیز وجود دارد، اگرچه حدی از اضطراب می ­تواند سازنده و مفید باشد و اغلب مردم آن را تجربه می‌کنند اما این حالت ممکن است جنبه مزمن و مداوم پیدا کند ( دادستان، ۱۳۸۹). شخص مبتلا به اضطراب تنش و ترس شدید، مزمن و مداوم دارد. او دچار احساس مستمر و مبهم و اضطرابی کلی و نامشخص است که خود نیز از منبع و علت آن خبر ندارد ( شاملو، ۱۳۹۰). در حالت اضطراب فرد بیش از اندازه درباره رخدادن حادثه وحشتناکی در آینده نگران و ناراحت است. افراد مبتلا به اضطراب مزمن و شدید، احساس درماندگی ‌می‌کنند. این احساس به قدری نیرومند است که افراد مبتلا قادر نیستند تا فعالیت های روزمرۀ خود را انجام دهند. اضطراب آن­ها ناخوشایند است و باعث می­ شود نتوانند از موقعیت­های عادی لذت ببرند اما علاوه بر این، آن­ها می­کوشند از موقعیت­هایی پدیدآورندۀ احساس اضطراب دوری کنند ( هالجین و ویتبورن، ۱۳۸۹).

۲-۱-۴-۱-علت شناسی و درمان اختلالات اضطرابی

۲-۱-۴-۱-۱- نظریه زیستی

بر اساس مطالعات وراثتی، داده­هایی به دست آمده مبنی بر اینکه حداقل نوعی مؤلفه وراثتی در پیدایش اختلالات اضطرابی سهیم هستند، در واقع توارث را یکی از عوامل زمینه­ ساز بروز اختلالات اضطرابی می­دانند. در ارتباط با سهم عوامل زیستی، نواپی نفرین، سروتونین و گابا نوروترانسمیترهایی هستند که طبق مطالعات انجام شده با اضطراب ارتباط دارند. همچنین تغییر در کارکرد محور هیپوتالاموس- هیپوفیز- فوق کلیه می ­تواند زمینه ساز بروز اضطراب باشد ( سادوک و سادوک، ۱۳۸۹).

داروهای آرام بخش­ در تسکین اضطراب تاحدی مؤثر بوده و در کاهش شکایات بدنی و تنظیم خواب نقش مؤثر و بسزایی دارند، ولی تأثیر آن­ها در کاهش شکایات بدنی و تنظیم خواب موقت است ( آزاد، ۱۳۸۹). در سال­های اخیر چندین نوع داروی ضد اضطرابی مورد استفاده قرار گرفته اند. یک گروه از این داروها که به متوقف کنندگان بتا موسومند و به دریافت­کنندگان مغز که بتا آدرنرژیک نامیده می­ شود، متصل می­شوند، مانع دریافت نوراپی نفرین می­گردند. به رغم تحقیقات متعددی که درباره داروهای ضد اضطراب جدید انجام شده هنوز هم بنزودیازپین­ها به منزله داروهایی هستند که به صورت گسترده در قلمرو اختلالات اضطرابی تجویز می­شوند ( دادستان، ۱۳۸۹).

۲-۱-۴-۱-۲-نظریه رفتاری

طبق نظریه رفتاری، اضطراب پاسخی شرطی به یک محرک محیطی معین است ( سادوک و سادوک، ۱۳۸۹). درمانگران و نظریه­پردازان رفتارگرا، اختلالات اضطرابی را نتیجه یادگیری­های غلط و شرطی شدن می­دانند، یک موقعیت استرس آفرین که با موقعیت­های استرس آفرین قبلی شبیه است، ممکن است موجب برانگیختن اضطراب در فرد شود. مدل­های نادرست والدین و توقعات آنان نیز به عنوان علت اضطراب در دیدگاه یادگیری مورد تأکید واقع شده است ( آزاد، ۱۳۸۹).

روش­های درمانگری بر اساس رویکرد یادگیری شامل درمانگری­های مواجهه­سازی (تخیلی و واقعی)، سرمشق­گیری، حساسیت­­زدایی منظم و غرقه­سازی است ( آزاد، ۱۳۸۹). پژوهش­ها نشان می­ دهند که رمز موفقیت رویکردهای رفتاری در ایجاد تماس مستقیم و کنونی بین بیمار با موضوعات یا موقعیت­هایی است که ترسناک می پندارند (دادستان، ۱۳۸۹).

۲-۱-۴-۱-۳-نظریه شناختی

بر اساس دیدگاه شناختی، اختلالات اضطرابی نتیجه افکار و باورهای نادرست، غیر واقعی و غیرمنطقی هستند، به ویژه باورهای غیرمنطقی اغراق­آمیز نسبت به مخاطرات محیطی. دیدگاه شناختی مانند دیدگاه روان پویایی به جریان­های درونی به عنوان علل اختلالات اضطرابی توجه دارد، اما به جای تأکید بر تمایلات، نیازها و انگیزه­ ها معتقد است که افراد اطلاعات کسب کرده را تعبیر و تفسیر ‌می‌کنند و از آن­ها در حل مسائل زندگی استفاده ‌می‌کنند. دیدگاه شناختی به طور کلی به افکار و راه حل­های فعلی شخص بیش از تاریخچه فردی توجه دارد. بدین معنی که تاریخچه شناختی فرد، نگرش­ها و حال و اکنون به عنوان علل اختلالات اضطرابی مورد توجه واقع می‌شوند (آزاد، ۱۳۸۹). در این درمان به مراجع کمک می­ شود تا افکار خودکار یعنی تصاویر یا افکاری را که برانگیزاننده اضطراب هستند، بشناسد. منطق و باورهای غلطی را که در زیر بنای این افکار قرار دارند، مشاهده کند و اعتبار آن­ها را بیازماید. وقتی بیمار به تدریج به نادرست بودن افکار و باورهای خود پی می­برد، انتظار می­رود که کمتر مستعد دیدن خطر در جایی باشد که خطر وجود ندارد ( دادستان، ۱۳۸۹).

۲-۱-۴-۱-۴- نظریه روان پویایی

در دیدگاه روان پویایی علت اختلالات اضطرابی به تعارض­های درونی و تکانه­های ناخودآگاه نسبت داده می شود. ( آزاد، ۱۳۸۹). فروید معتقد بود اضطراب، هشداری از وجود یک خطر در ناخودآگاه است. ( سادوک و سادوک، ۱۳۸۸).

کمک به مراجعان به منظور درک و حل رویدادهای گذشته، محور اصلی این شیوه درمانگری است. این درمانگران با بهره گرفتن از شیوه­ هایی مانند تداعی آزاد و تفسیرهای کم و بیش القاکننده کوشش ‌می‌کنند تا مراجعان را در بازشناسی کشاننده­های عمقی، نیازها و تعارض­هایی که در زیر بنای هیجان­ها و رفتارهایشان قرار دارد، یاری دهند و انتظار دارند که این هشیاری به بهبود آن­ها منجر شود ( دادستان، ۱۳۸۹). در این دیدگاه بیمار به سوی بصیرت حاصل کردن از تعارض های درونی که ریشه این اختلالات محسوب می‌گردند، راهنمایی می شود. ( آزاد، ۱۳۸۹).

۲-۱-۴-۱-۵- نظریه انسان­گرایی

بر اساس نظریه انسان­گرایی، محیطی که تمایلات انسان را برای گام برداشتن به سوی شکوفایی خود تحریک می‌کند، موجب گسترش اضطراب در فرد می­ شود (آزاد، ۱۳۸۹). اضطراب از تلاش­ های فرد برای زنده ماندن و حفظ کردن و دفاع از وجود خویش ناشی می­ شود ( کری، ۱۳۹۱).

هدف اصلی این درمانگران، کمک به مراجع به منظور آزمودن خویش است تا بدین وسیله بتواند به گرایش­های فطری خود اعتماد کند و در مواجهه با خویشتن آسوده خاطر و صدیق باشد. این متخصصان بر این باورند که بدین ترتیب، اضطراب یا دیگر نشانه­ های نابهنجار روان­شناختی فرد کاهش خواهند یافت ( دادستان، ۱۳۸۹).

۲-۲-پژوهش های پیشین

۲-۲-۱- بررسی پژوهش­های تأثیرگذاری درمان (MBCT) ) بر کاهش اضطراب و افسردگی

مانع نشوز :

نشوز باعث سقوط نفقه می شود و حال موانعی وجود دارد با وجودی که زوجه مرد را تمکین نکند موجب ساقط نشدن نفقه نمی شود و برزمه مرد می‌باشد مراد از آن ( مانع مشروع ) عذرهای شرعی از قبیل حیض ، نفاس روزه واجب و یا هر گونه عمل جراحی که وقت آن مضیق باشد یا کسالتی که پزشک او را از آمیزش ممنوع ساخته است و تکلیف مرد به دادن نفقه زوجه می‌باشد^[۱۸۰] .

۳-۴-نشانه های نشوز زن :

هر پدیده ای که روی می‌دهد یک سری علائم و نشانه های را به دنبال دارد که از جمله نشانه های ناشزه شدن زن می توان موارد ذیل را اشاره کرد :

۱-با مرد ترشرویی می کند و در واقع بی احساس می شود و توجهی به خواسته های و نیازهای زوج نمی کند .

۲-برای شوهرش ارزشی قائل نمی شود به طوری که در برابر دیگران به او بی احترامی می کند .

۳-به زوج دروغ می‌گوید و بدون اذن اواز خانه خارج می شود .

۴-با او درشت سخن می‌گوید و نشاط و سرور ندارد ( به بهداشت خود نمیرسد ان چیزهایی که مایه ی تنفر زوج است از خود دور نمی کند ^[۱۸۱])

به طور کلی هر چیزی که مایه تنفر زن نسبت به مرد می‌باشد را شامل می شود .

۴-۴-قلمرو نشوز زن :

چنانچه زوجه ای ناشزه شود حدود و قلمرو نشوز زوجه تا چه حدی می‌باشد ؟

چنانچه زوجه ای کارها را انجام ندهد اما نیز شوهرش را در امور مربوط به مسائل زناشویی برآورده سازد ناشزه محسوب نمی شود پس نشوز زمانی صورت می‌گیرد که زوجه از ادای وظایف زوجیت امتناع نماید^[۱۸۲]

که ماده ۱۱۰۸ ق . م ‌به این امر اشاره نمود و ‌در مورد ادای وظایف زناشویی اشاره کرده و در این حالت زن مستحق نفقه نخواهد بود^[۱۸۳] .

هر گاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود .

اگر زوجه ای در فراش مطیع زوج بود و هر کجا زوج خواست با او سکنی گزید ولی در سخن درشت و در صورت عبوس و در امور بسیاری با او عناد ولج بازی کرد چنانچه که اکثر زنان این طورند آیا نفقه زوجه ساقط است یا نه ؟

جواب اگر زوجه در فطرت تند خووبا تمام مردم حتی پدر و مادرش نیز همین طور باشد ناشزه محسوب نمی شود اما اگر در طبیعت چنین نباشد و با همه مردن به جز شوهرش حسن معاشرت داشت ناشزه محسوب می شود و حق نفقه ندارد و مرد نسبت به نفقه او تکلیفی ندارد ^[۱۸۴].

واکنش در برابر نشوز زن :

چنانچه زوجه ناشزه شود در برابر نشوزش واکنش هایی وجود دارد که در قرآن به برخورد با زن ناشزه اشاره شده است که در ذیل به آن اشاره شده .

الرجال قوامون علی النساء … والتی تخافون نشوز هن فعطو هن واهجرو هن فی المضاجع واضربو هن فاء ن اطعنکم فلا تبغوا علیهن سبیلا ان الله کان علیا کبیرا ^[۱۸۵].

مردان سرپرست زناننده پس زنان درستکار فرمان بردارند و به پاس آنچه خدا (برای آنان ) حفظ کرده اسرار (شوهران خود ) را حفظ می‌کنند و زنانی که از نافرمانی آن ها بیم دارید (نخست ) پندشان دهید و (بعد) در خوابگاهشان از ایشان دوری کنید و اگر تاثیر نکرد آنان را بزنید پس اگر شما را اطاعت کردند (دیگر ) برآنها هیچ راهی ( برای سرزنش ) مجویید که خدا والای بزرگ است .

در تفسیر این آیه واکنش در برابر نشوز زن بیان شده است .

نشوز به معنای عصیان و سرکشی از انجام وظایف و حقوق دیگری است و مراد از خوف نشوز علائم آن به تدریج پیدا شود و معلوم شود که خانم می‌خواهد ناسازگاری کند . هر کسی بخواهد کسی را کیفر کند از مرحله و درجه ضعیف به درجه شدیدتر می رود که (س مرحله را بیان ‌کرده‌است ) در ابتدا موعظه و اندرز دهید چنانچه این روش مؤثر واقع نشد در بستر از او قهر کنید و از او دوری گزینید تا احساس تنهایی نماید و در مرحله ی بعد او کتک بزنید و در حدیثی بیان شد که او را با مسواک بزنید و از سیاق آیه فهمیده می شود ^[۱۸۶]همانا این ها برای آن است که انزجار و خشم خود را از رفتار او اعلام دارد و یک زن معمولی ‌به این اندازه عقوبات و تنبیه می شود و برشوهر واجب است که از این اندازه فراتر نرود و باید بداند که خدا بزرگتر است ^[۱۸۷].

‌بر اساس نظر فقها و آیه قرآن در برابر نشوز زن سه نکته یا مرحله به چشم می‌خورد .

۱-باید او را نصیحت کرد و او را از خود بترسانید .

۲-چنانچه مرحله پیش مؤثر واقع نشد ازرختخواب او دوری کنید ‌به این معنی که در یک بستر بخوابند اما پشت به او باشد و یا اینکه بسترجدا نماید .

۳-او را کتک بزند به نحوی که موجب خونریزی یا زخم شدید نشود^[۱۸۸] .

۶-۴-نشوز مرد :

امام خمینی (ره) بیان می‌کند که هر یک از زوجین نسبت به یکدیگر حقوق و وظایفی دارند هر چند که در ماده های قانونی نشوزرا خاص زوجه قرار داد ه اند و این عنوان را برای مرد اطلاق نکرده اند اما چون هر دو در قبال یکدیگر حقوق و مسئولیت هایی دارند فقها آن را برای هر دو (زن و مرد ) اختصاص داده‌اند و

1. 1. ۱٫موسوی، بجنوردی، سید محمد، حقوق خانواده(۱)، تهران: مجد، ۱۳۸۶٫ص ۲۹۴ ↑

1. 1. ۲٫فراهیدی،خلیل،کتاب العین،مؤسسه‌ دارلهجره،چاپ دوم۱۴۰۹ ق،ص ۱۷۷ ↑

1. 1. ۳٫فرهنگ فارس عمید، ۲جلدی ، جلد دوم، ص ۱۹۱۳ ↑

1. 1. ۴٫ شریف، علی، نفقه و تمکین در حقوق خانواده، بی‌جا، بشارت، ۱۳۷۶،ص۲۹ ↑

1. 1. ۵٫ البصری، عارف، نفقات الزبصر فی التشریع الاسلامی، بیروت: الدارالاسلامیه، ۱۴۱۲ه‍.ق/۱۹۹۲م،ص ۱۵ ↑

1. 1. ۶٫کمال‌الدین امام، محمد، الزواج و الطلاق فی الفقه الاسلامی، بیروت: مؤسسه الجامعیه الدراسات و النشر و التوزیع، ۱۴۱۶ ه‍.ق/ ۱۹۹۶ م،ص۱۲۹ ↑

1. 1. ۱٫موسوی بجنوردی، همان ،ص ۲۹۵ ↑

1. 1. ۲٫ صفایی، سید حسین، امامی،، اسدالله، مختصر حقوق خانواده، تهران، نشر دادگستر، چاپ دوم، ۱۳۷۸، ص ۳۹۳٫ ↑

1. 1. ۳٫ کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی خانواده، تهران، بهمن برنا، چاپ پنجم، ۱۳۷۸، ص ۱۸۷٫ ↑

1. 1. ۴٫فرهنگ فارس معین ص ۴۷۷۷ ↑

1. 1. ۱٫ امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، کتابفروشی اسلامیه،۱۳۶۶٫ص ۴۳۴ ↑

1. 1. ۲٫ کاتوزیان، ناصر ، حقوق خانواده ، شرکت انتشار، تهران، ص ۱۶۱ ↑

1. 1. ۳٫شرایح الاسلام محقق حلی ، جلد ۲ چاپ ۴ ، ترجمه فارسی ، ص ۷۲۳ ↑

1. 1. ۱٫ طباطبایی،محمدحسین،المیزان ،ج۳،ترجمه محمد باقر مولوی همدانی،ص ۳۶۰ دفتر انتشارات تبلیغات اسلامی،چاپ پنجم،قم ۱۳۷۱ ↑

1. 1. ۱٫سوره بقره آیه ۲۳۲ ↑

1. 1. ۲٫سوره طلاق آیه ۶ ↑

1. 1. ۱٫ ارشدی علی یار، نفقه زوجه در حقوق ایران ، انگلیس ، هند ،ص ۲۰ ↑

1. 1. ۱٫البصری، همان،ص ۳۴ و کمال‌الدین امام، همان، ۱۳۱٫ ↑

1. 1. ۲٫همان، ۳۴ ؛ همان، ۱۳۱ ↑

1. 1. ۳٫ طباطبایی،محمدحسین همان،ص۳۰۴ ↑

1. 1. ۴٫قدر متیقن آن در بین اقوال فقها در صورت عدم خروج از خانه بدون اذن شوهر است.
      ↑

صاحب نظران علم مدیریت نیز ویژگی شخصیت را عامل تأثیرگذار در موفقیت سازمان تلقی نموده و آن را در کنار عوامل سازمانی و عوامل محیطی مورد توجه قرارداده اند. آنان بر این باورند که کارکنان باید واجد دو ویژگی مهم باشند: یکی ساخت تخصصی که به معنای داشتن دانش و تخصص کافی است و دیگری ساخت شخصیتی که به معنای داشتن ویژگی‌های خاص شخصیتی

مانند اعتماد به نفس، ریسک پذیری، کانون کنترل و….می‌باشد(دیگمان،۲۰۰۲).

رابطه ی میان شخصیت کارآفرینان و موفقیت کارآفرینانه

ویژگی های شخصیتی کارآفرینان نه تنها از جنبه پیدایش کارآفرینی بلکه از جنبه موفقیت کارآفرینی نیز مورد مطالعه قرار گرفته است. یک رویکرد عمومی در این حوزه، در خواست از صاحبان مشاغل(کارآفرینان) برای تکمیل پرسشنامه عمومی شخصیت و مقایسه مقیاس شخصیت با عملکرد آنان است.

یک مشکل اصلی که در چنین رویکردی وجود دارد، این است که کاملا توصیفی و فاقد نظریه است. از بین ویژگی های شخصیتی تعداد کمی از آن ها رابطه منفی، تعدادی بی ربط و تعدادی رابطه مثبت با موفقیت کارآفرینی دارند. مطالعات زیادی که در این خصوص انجام شده بین سه ویژگی نیاز به پیشرفت و موفقیت ، ریسک پذیری و مرکز کنترل درونی رابطه معناداری را تأیید می‌کند.(راش و فریز،۲۰۰۰).

علامه، محمدی صدر وکاظمی (۲۰۱۲) معتقدند که بین ویژگی های شخصیتی کارآفرینی سخت کوشی، ریسک پذیری، اعتماد به نفس، خلاقیت، انعطاف پذیری و تحمل ابهام با عملکرد شغلی افراد رابطه معناداری وجود دارد.

در پژوهش های دیگری که بر مبنای نظریه تناسب شخص-سازمان انجام شده اعتقاد بر این است که هر چه تناسب بیشتری بین نگرش ها، ارزش ها، دانش،مهارت،توانایی وشخصیت فرد وجود داشته باشد، فرد رضایت و عملکرد بهتری خواهد داشت. بر این مبنا مارک من وبارون(۲۰۰۳) معتقدند که هر چه بین ویژگی های فردی ونیاز های کارآفرین شدن (برای مثال، ایجاد یک شرکت جدید از طریق تجاری سازی دانش) بیشتر و نزدیک تر باشد، احتمال موفقیت بیشتر خواهد بود و هر چه کارآفرینان ویژگی هایی مانند (خود کارآمدی، توانایی تشخیص فرصت ها، پشتکار،سرمایه انسانی واجتماعی ومهارت های اجتماعی ممتاز) را داشته باشند،به موفقیت نزدیکتر خواهند بود. از آنجایی که این ویژگی ها از طریق آموزش های مناسب و کوتاه مدت قابل تعدیل می‌باشد، می‌تواند چارچوب مناسبی برای کمک به کارآفرینانی که در پی راه اندازی کسب وکار جدید هستند فراهم آورد.

شان و ون کاتر من (۲۰۰۰) و مارک من وبارون (۲۰۰۳) بر خلاف نظریه تناسب شخص-سازمان که عوامل و نیروهای محیطی و موقعیتی را به عنوان تاثیر گذارنده های قوی بر فعالیت های کارآفرینانه مؤثر می دانند، تا کیدشان بر افراد و فرصت ها به عنوان هسته اصلی پدیده کارآفرینی است.

با توجه به اینکه ایجاد شرکت جدید، برخاسته از تصمیم فردی است و این، دلیلی است که چرا کیفیت های فردی در مقام یک کارآفرین، در مرکز تحقیقات کارآفرینی است.از طرفی هر فرد، ویژگی های خاصی دارد واین ویژگی ها، در تصمیم ایجاد کسب وکار تاثیر گذارند.از اینرو ، این موضوع که آیا کارآفرینی با ویژگی شخصیتی افراد ارتباط دارد یا نه؟، توجه بسیاری از محققان را در طول چند دهه ی اخیر به خود جلب ‌کرده‌است تا جایی که، با شروع دهه ی ۱۹۸۰(دهه ی کارآفرینی)، موجی از مقالات وآثار در کشورهای توسعه یافته، در راستای تمرکز بر ویژگی ها وخصیصه های شخصیتی کارآفرینان، به انجام رسید.

مبنای این پژوهش‌ها و آزمونها، باوری بود که در آغاز، مکلند در زمینه نیاز به موفقیت ارائه کرده بود. بر مبنای ایده مکلند، کارآفرینان در مقایسه با غیر کارآفرینان، احساس نیاز بیشتری به کسب موفقیت می‌کنند. این ایده، در واقع شالوده پارادایمهایی را در تحقیقات مرتبط با کارآفرینی پیریزی کرد که به پارادایمهای شخصیتی مشهور است. به دنبال مکلند، محققان بیشماری، برای یافتن خصیصه های شخصیتی که کارآفرینان را از غیر کارآفرینان متمایز می‌کند، بسیار تلاش کردند. در این راستا، هر پژوهشگری، بر متغیر یا متغیرهای خاصی، تمرکز کرد. بر همین اساس، برای کارآفرینان چندین ویژگی شخصیتی در نظر می گیرند که در ذیل به خصایص مهمتری که بیشتر، مورد اجماع و وثوق محققان است اشاره می شود. در این تحقیق توفیق طلبی، خلاقیت و ریسک پذیری از عوامل شخصی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

نیاز به موفقیت

بیانگر گرایش همه جانبه به ارزیابی عملکرد خود با توجه به عالیترین معیارهاست و می‌تواند به عنوان رفتاری تعریف شود که در راستای رقابت برای رسیدن به سطح مطلوب انجام می پذیرد.نیاز به توفیق طلبی عبارت است از تمایل به انجام کار در استانداردهای عالی،جهت پیشی گرفتن از رقبا وتعیین استاندارد توسط خود فرد(احمد پوردریانی،۱۳۷۹). در حوزه تحقیقات مربوط به خصوصیات شخصیتی ‌و کارآفرینی مفهوم نیاز به موفقیت توجه زیادی را به خود جلب ‌کرده‌است.نظریه انگیزش پیشرفت مک لند (۱۹۶۱) یکی از نظریه های جامع انگیزش است که به انگیزش کار می پردازد می‌باشد. (ترجمه حسین زاده، لبافی وصالحی،۱۳۸۶).

مک لند معتقد است ، وقتی شغل فرد مسئولیت ‌و بازخورد چالش متعالی را فراهم می‌سازد. یک نیاز عالی برای موفقیت،به شدت با عملکرد کاری سطح بالا مرتبط می شود. به زعم ایشان، برخی افراد انگیزه ی سطح بالایی دارند و در رقابت با دیگران و در کارهای خود برای کسب موفقیت به سختی می کوشند. این افراد به جای واگذاری نتیجه ی کار به شانس وتصادف، روی مشکل یا مسئله خود کار می‌کنند، حد وسطی را بر می گزینند و مخاطره ی معتدلی را ترجیح می‌دهند وبه کسب موفقیت شخصی بیش از پاداش های ناشی از موفقیت توجه می‌کنند. آنان در جستجوی موقعیت هایی هستند که از طریق بازخورد محسوس بتوانند اطلاع دقیقی به دست آورند که تا چه میزان خوب عمل می‌کنند. در نتیجه از نتایج عملی کار خود مطلع می‌شوند(عباس پور،۱۳۸۵).

مک لند معتقد است که ۴ عامل زیر بر سطوح انگیزه پیشرفت موثرند:

۱- وضعیت جسمی: وضعیت جسمی به تنهایی عامل مؤثری بر انگیزه پیشرفت نیست بلکه تنها عاملی است که تحت شرایط پرورش معین، دستیابی فرد را به انگیزه بالای پیشرفت افزایش یا کاهش می‌دهد.

۲- ساختار خانوادگی: مک لند معتقد است که انگیزه پیشرفت از نوع خانواده نیز تاثیر می پذیرد. الگوی خانواده هسته ای به افزایش انگیزه پیشرفت کمک می‌کند، همچنین خانواده های تک والدینی یعنی خانواده های بدون پدر و یا خانواده های مادر.. فرزندی دارای انگیزه پیشرفت کمی هستند.

مالون و همکاران (۲۰۱۰) وضعیت رفاه مالی را در بین زنان آمریکایی مورد بررسی قرار داده‌اند. در این تحقیق محققین اطلاعات را از میان ۳۶۸ زن با سنین میان ۳۰ تا ۶۵ سال و حداقل درآمد ۴۰ هزار دلار جمع‌ آوری کرده‌اند. شاخص­ های در نظر گرفته شده در این تحقیق شامل رفتار خرید محافظه کارانه، استقلال مالی، نگرش زنان به خرید، نگرانی ‌در مورد اجاره و میزان نگرانی ‌در مورد آینده مالی خانواده می‌باشد. نتایج نشان داد که زنان با خانواده های غیر سنتی دارای نگرانی مالی بیشتری هستند. همچنین زنانی که تازه تشکیل خانواده داده‌اند دارای نگرانی مالی بیشتری هستند. زنانی که دارای سن بالاتری هستند نگرانی مالی کمتری برخوردار هستند. همچنین افراد تحصیل کرده و دارای درآمد بالاتر؛ از رفاه مالی بالاتری برخوردارند. این افراد دارای استقلال مالی در خرید و نگرش مثبت به خرید هستند و نسبت به آینده امیدوارتر هستند.

فصل سوم

روش تحقیق

۳-۱- مقدمه

پایه هر علم، روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین هر علم به روشِ شناختی مبتنی است که در آن علم به کار می رود (عزتی، ۱۳۷۶). دستیابی به اهداف علم یا شناخت؛ میسر نخواهد بود مگر زمانی که با روش شناسی درست صورت پذیرد. به عبارت دیگر تحقیق از حیث روش است که اعتبار می‌یابد نه موضوع تحقیق. از آنجا که هر روش نیازمند رویه ها و تجزیه و تحلیل های متفاوت و خاصی است، طبقه بندی یک تحقیق بر حسب روش، گام نخست هم در اجرای تحقیق و هم در بررسی آن است. انتخاب روش تحقیق مناسب به هدف ها، ماهیت و موضوع مورد تحقیق و امکانات اجرایی بستگی دارد و هدف از تحقیق دسترسی دقیق و آسان به پاسخ پرسش های تحقیق است (خاکی، ۱۳۸۲).

در این فصل نوع تحقیق، روش تحقیق، روش گرد آوری داده ها، جامعه، نمونه و روش سنجش اعتبار پرسشنامه‌ها، آزمون های آماری مورد استفاده و….مطرح می‌گردد.

۳-۲- روش تحقیق

هدف از این تحقیق؛ توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. تحقیق حاضر از این جهت که نتایج آن می ­تواند در فرایند ارتقاء بینش دانشجویان در زمینه رفاه مالی و سواد مالی و رفاه ذهنی به خدمت گرفته شود از نوع تحقیقات کاربردی محسوب می شود و از آنجا که به صورت پژوهشی از پرسشنامه برای جمع‌ آوری داده های آن استفاده شده و محقق عملا در جریان تحقیق درگیر شده است، لذا تحقیق از لحاظ نحوه ی گردآوری داده ها از نوع تحقیقات می‌دانی به شمار می رود (ساروخانی، ۱۳۸۱).

این تحقیق توصیفی- همبستگی از شاخه می‌دانی است. این تحقیق همچنین پیمایشی از نوع مقطعی است، زیرا روش مقطعی بر مبنای گردآوری داده ها درباره یک یا چند صفت در یک مقطع از زمان طریق نمونه گیری از جامعه انجام می شود. (سرمد و همکاران، ۱۳۸۱) در این تحقیق نیز اطلاعات، در یک زمان خاص جمع‌ آوری گردیده و لذا از نوع مقطعی است؛ توصیفی است چرا که اولا، شامل مجموعه روش هایی است که هدف آن ها توصیف کردن شرایط یا پدیده‌های مورد بررسی است و ثانیاً، اجرای تحقیق می‌تواند به شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فراگرد تصمیم گیری،کمک کند (سرمد و همکاران، ۱۳۸۱). تحقیق توصیفی، آن چرا که هست توصیف و تفسیر می‌کند و به شرایط و روابط موجود، عقاید متداول، فراگردهای جاری،آثار مشهود یا روند های در حال گسترش توجه دارد.(خاکی، ۱۳۸۲)

در این تحقیق به بررسی رابطه بین سواد مالی، رفاه مالی و رفاه ذهنی دانشجویان استان یزد پرداخته شده است و وجود یا عدم وجود یک رابطه معنی دار میان این متغیرها مورد بررسی قرار می‌گیرد و ‌بنابرین‏، از نوع همبستگی است.

۳-۳- فرضیات تحقیق

هر تحقیق علمی به منظور جواب دادن به برخی از سوالات برای قبول یا رد فرضیه‌ها صورت می‌گیرد. فرضیات این تحقیق در دو گروه فرضیات اصلی و فرضیات فرعی قابل تقسیم بندی هستند که در ادامه به آن ها اشاره شده است.

۳-۳-۱- فرضیات اصلی

فرضیه (۱) : دانشجویان استان یزد از نظر مالی باسواد هستند

فرضیه (۲) : بین رفاه مالی و سواد مالی دانشجویان استان یزد رابطه معناداری وجود دارد.

فرضیه (۳) : بین رفاه ذهنی و سواد مالی دانشجویان استان یزد رابطه معناداری وجود دارد.

فرضیه (۴) :متغیرهای جمعیت شناختی دانشجویان بر سواد مالی آن ها تاثیر می‌گذارد.

۳-۳-۲- فرضیات فرعی

فرضیه (۴-۱): سن در سواد مالی دانشجویان استان یزد تاثیر دارد .

فرضیه (۴-۲): معدل کل در سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .

فرضیه (۴-۳):جنسیت در سواد مالی دانشجویان استان یزد تاثیر دارد .

فرضیه (۴-۴):وضعیت تاهل در سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .

فرضیه (۴-۵):وضعیت اشتغال در سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .

فرضیه (۴-۶):حوزه فعالیت در سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .

فرضیه (۴-۷):استقلال مالی در سواد مالی دانشجویان استان یزد تاثیر دارد .

فرضیه (۴-۸):دانشکده تحصیلی در سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .

فرضیه (۴-۹):مقطع تحصیلی در سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .

فرضیه (۴-۱۰): رشته مقطع متوسطه در سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .

فرضیه (۴-۱۱):سطح تحصیلات پدردر سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .

فرضیه (۴-۱۲):سطح تحصیلات ‌مادر در سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .

فرضیه (۴-۱۳):درآمددر سواد مالی دانشجویان استان یزدتاثیر دارد .

۳-۴- قلمرو تحقیق

قلمرو زمانی این تحقیق مربوط به اطلاعات سال ۱۳۹۳ بوده و قلمرو مکانی این تحقیق را دانشجویان استان یزد تشکیل می‌دهند.به لحاظ موضوعی نیز پژوهش حاضر در حوزه سواد مالی و ارتباط آن با رفاه انجام می شود .

۳-۵- روش گردآوری داده ها

مهمترین روش های گرد آوری اطلاعات در این تحقیق بدین شرح است:

1. مطالعات کتابخانه ای

در این قسمت جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق موضوع، از منابع کتابخانه ای، مقالات، کتاب های مورد نیاز، و اینترنت استفاده شده است.

۲) پرسشنامه

در این مطالعه به منظور تعیین میزان سواد مالی، رفاه مالی و رفاه ذهنی از پرسشنامه استاندارد استفاده شده است. سوالات پرسشنامه شامل ۲ بخش عمده می‌باشد:

۱)سوالات عمومی: در سوالات عمومی سعی شده است که اطلاعات کلی جمعیت شناختی در رابطه به پاسخ دهندگان جمع‌ آوری گردد. این بخش شامل ۱۶ سوال بوده و برخی اطلاعات دموگرافیک همچون سن، جنس، سطح درآمد و …. را جمع‌ آوری می‌کند.

۲) سوالات تخصصی: این بخش از پرسشنامه شامل ۳۱ سوال است. در این بخش؛ سوالات ۱ تا ۲۵ مربوط سوادمالی و سوالات ۲۶ تا ۳۱ مربوط به بعد رفاه مالی و رفاه ذهنی دانشجویان می‌باشد. پس از تدوین طرح مقدماتی پرسشنامه تلاش گردید تا میزان روایی و پایایی پرسشنامه تعیین شود.

۳-۶- روایی و پایایی پرسشنامه

۳-۶-۱- پایایی (قابلیت اعتماد) پرسشنامه:

۲-۴-کیفیت زندگی :

۲-۴-۱-تاریخچه

تاریخچه پیدایش مفهوم کیفیت زندگی به دوران ارسط در ۳۸۵ سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد .در آن دوران ارسطو “زندگی خوب”یا خوب انجام دادن کارها “را به معنی شاد بودن در نظر گرفته بود ،لیکن در عین حال به تفاوت مفهوم شادی در افراد پرداخته است و ذکر نموده است شلامتی که باعث شادی در یک فرد بیمار می شود یا ثروت که فرد فقیری را شاد می‌کند یکسان نیست و به طور مشخص بیان نموده است که شادی نه تنها برای افراد مختلف معانی متفوتی دارد بلکه برای یک فرد نیز در شرایط متفاوت معنی یکسانی نخواهد داشت .به هر حال در آن زمان شادی یا شادمانه زیستن معادل با آنچه که امروز کیفیت زندگی نام دارد تلقی می شد.

اصطلاح کیفیت زندگی تا قرن بیستم مورد استفاده قرار نگرفته بود .به مرور زمان محققین متوجه شدند که کیفیت زندگی می‌تواند یکی از پیامدهای پراهمیت در ارزیابی های سلامت باشد ،چنانچه تعریف سازمان بهداشت جهانی از سلامت نیز ‌به این نکته تأکید دارد(فایرس و ماچین^[۱۳۸]،۲۰۰۰)

سازمان بهداشت جهانی چها بعد سلامت جسمی ،روابط اجتماعی و حیط زندگی را برای کیفیت زندگی در نظر گرفته است(رحیمی و خیر،۲۰۰۷)

بسیاری از رشته‌های علمی از جمله علوم اجتماعی و رشته‌های مربوط به مراقبت از سلامت در گسترش تاریخی زندگی نقش داشته اند.این مسئله خود مشکاتی به وجود میآورد چون هر یک از این رشته ها از زاویه ای متفاوت به کیفیت زندگی پرداخته و بر علائق متفاوتی متمرکز است و پیامدهای مختلفی را دنبال می‌کند(هولمز،۲۰۰۵)

جامعه شناسان و روان شناسان اساسا کیفیت زندگی را برحسب رضایت از زندگی و شادی که میزان تحقق خواسته ها یا انتظارات فرد را مدنظر قرارمی دهد ،توصیف می‌کنند.دشواریهای مربوط به مفهوم سازی کیفیت زندگی روی تعیین مؤلفه‌ های شادی و یا رضایت از زندگی و تأیید تفاوت‌های احتمالی موجود بین فرهنگ های مختلف از لحاظ انتظارات و معیارهای قابل قبول برای افراد ،متمرکز است(هولمز،۲۰۰۵)در واقع بسیاری از محققان (برای مثال بولینگ^[۱۳۹]،۱۹۹۵) توجه خود را بر گیج کنندگی بالقوه عواملی مانند فرهنگی ،سن ،طبقه اجتماعی و سوگیری های جنسیتی معطوف کرده‌اند.

دانشمندان علوم اجتماعی نیز نقش عواملی مانند وضعیت اقتصادی اجتماعی ،علائق مالی ،اهداف شخصی ،اشتغال و حمایت اجتماعی در کیفیت زندگی را مدنظر قرار داده‌اند(هولمز،۲۰۰۵).

متخصصین اقتصاد مراقبت از سلامت ،بیشتر نگران تخصیص منابع برای دستیابی به اهداف جایگزین هستند(گرابوسکی و هانسن^[۱۴۰]،۱۹۹۰)و برای مثال روی مسائلی مانند هزینه های مربوط ب بهره مندی و خوب بودن بیشتر ،متمرکز می‌شوند(اسپیکر و کلینج^[۱۴۱]،۱۹۸۸؛به نقل از مرادی،۱۳۸۹)

مفهوم کیفیت زندگی در پزشکی زمانی مطرح است که شاخص های پزشکی سنتی از قبیل مرگ و میرو نرخ بیماری به علت دید بسیار محدودشان مورد انتقاد قرارگرفتند.چنین شاخص هایی نمی توانستند دامنه گسترده ای از سایر پیامدهای بالقوه ای را که حتی در پزشکی رایج هستند ،منعکس کنند.برای مثال در درمان سرطان این موضوع تأیید شده است که اثرات جانبی درمانها خود می‌توانند باعث اختلالات قابل توجهی شوند.‌بنابرین‏ ‌در مورد چنین درمان طولانی غیرمطمئنی ممکن است فرد ترجیح دهد که زندگی ‌کوتاه‌تری با کیفیت بالاتری داشته باشد تا عمر طولانی تری و با کیفیت زندگی پایین تر(لوپز و اشنایدر^[۱۴۲]،۲۰۰۴)

سازمان بهداشت جهانی «سلامتی^[۱۴۳]»را حالتی می‌داند که در آن افراد از نظر روانی ،عاطفی و اجتماعی کاملا سالم است و در او هیچ نشانه ای از بیماری و روان رنجوری مشاهده نمی شود این تعریف ‌به این معنی است که ارزیابی سلامتی ،نباید تنها به شاخص های سنتی سلامتی یعنی نرخ«مرگ ومیر^[۱۴۴]»و«ابتلای به بیماری^[۱۴۵]»توجه نمود ،بلکه باید کیفیت زندگی افراد را نیز در نظر گرفت(ساکساناو اوکانل،۲۰۰۲؛به نقل از مرادی،۱۳۸۹).با توجه به تعریف تندرستی توسط سازمان بهداشت جهانی در سال۱۹۴۸میلادی ،مبنی بر ابعاد وسیع آن به شکل رفاه کامل فیزیکی ،روحی و اجتماعی و نه فقط عدم وجود بیماری ،لازم است اندازه گیری سلامت و ارزیابی مداخلات بهداشتی علاوه بر شاخص های فراوانی و شدت بیماری به سایر ارزش‌های انسانی مانند کیفیت زندگی نیز توجه کنند(فایرس و ماچین،۲۰۰۰،فایر کلوو^[۱۴۶]۲۰۰۲ و بنومی ،پاتریک و بوشنل^[۱۴۷]۲۰۰۰).

مفهوم کیفیت زندگی با ساخت اولین مقیاس کیفیت زندگی توسط کارنوفسکی در سال ۱۹۶۹ به صورت رسمی مطرح شد .اگر چه در این مقیاس بیشتر بر بعد جسمانی کیفیت زندگی تأکید شده بود ،ولی از سوی درمانگران مورد استقبال گسترده ای قرار گرفت و در فضایی که رویکرده ای عرفی و معمول آن زمان ،تنها به تشخیص،تعیین پیش آگهی وپیشرفت درمانی اکتفا می‌کردند،به عنوان یک حرکت نمادین و ماندگارمطرح شد(کارنوفسکی و بورچنال^[۱۴۸]،۱۹۴۹،به نقل از حقایق،۱۳۸۶).

در حالی که بین سال‌های ۱۹۶۶تا۱۹۷۰تنهاچهار مقاله ‌در مورد کیفیت زندگی وجود داشت،این رقم در بین سال‌های ۱۹۷۰تا۱۹۷۴به ۳۳مقاله رسید و از آن به بعد به عنوان یک موضوع رایج در عرصه پژوهش و مهمترین هدف درمانی در تلاش های بالینی تبدیل شد(گاکنموس-هلزمن،بلو،فیلد برنرو فلیک،۱۹۹۵،به نقل از صالح زاده،۱۳۷۸)،به طوری که نتایج پژوهش مؤسسه‌ اطلاعات علمی^[۱۴۹] نشان می دهدکه بین سال‌های ۱۹۸۲تا۲۰۰۵بیش از ۵۵۰۰۰مقاله علمی ،از اصطلاح کیفیت زندگی استفاده کرده‌اند(کاستانزا و همکاران،۲۰۰۷)امروز در مقایسه اثربخشی و ارزش نسبی درمان‌های متفاوت ،تحقیقات ،سیاست گذاریهای بهداشتی ،ارزیابی خدمات بهداشتی ،درمان بیماران و بهبود رابطه پزشک و بیمار می توان کیفیت زندگی را به عنوان یک پیامد پراهمیت اندازه گیری نمود(بنومی،پاتریک و بوشنل۲۰۰۰،گروه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی^[۱۵۰]۱۹۹۶).برهمین اساس بسیاری از پژوهشگران و صاحب‌نظران در رشته‌های مختلف ‌معتقدند که تعیین و ارزشیابی کیفیت زندگی باید مبنای اصلی سیایتگذاریهای داخلی کشورها باشد و وظیفه اصلی دولت‌ها ،علاوه بر افزایش سطح تولید اقتصادی ،طراحی و تدوین برنامه های درازمدت و مستمر به منظور بهبود کیفیت زندگی افراد است(ایسترلین^[۱۵۱]،۲۰۰۳،به نقل از واحدی،۱۳۹۱).

تورانس معتقد است که کیفیت زندگی در حال حاضر مفهومی وسیع دارد که تمامی جنبه‌های زندگی فعلی فرد را در بر می‌گیرد(تورانس،۱۹۸۷).این جنبه ها شامل موفقیت فرد در رسیدن به شرایط خاص یا موقعیتی از پیش تعیین شده (مک کال،۱۹۷۵)و نیز تجربه کنونی احساس سلامتی ورضایتمندی فردی (لهمان،۱۹۸۳)می شود.

۲-۴-۲-تعریف کیفیت زندگی

واژه کیفیت^[۱۵۲]،دارای معانی متفاوتی است که در فلسفه و نظریه شناخت ،منظور از کیفیت چگونگی و ماهیت شیء می‌باشد در زمینه‌های اقتصادی ،کیفیت معادل مرغوبیت و مطلوبیت و مجموعه ای از ویژگی های یک کالا ،که باعث فروش آن کالا می شود ،می‌باشد.در زمینه‌های اجتماعی و فردی ،کیفیت معادل شایستگی صلاحیت و لیاقت فردی و اجتماعی می‌باشد.در مباحث کنترل کیفیت ،کیفیت میزان رضایت مصرف کننده از کالای مصرفی می‌باشد(وود و دوفین،۱۹۹۹،به نقل از دونالد،۲۰۰۱).