رفتار بیمه گر در صورتی در حکم قبول ایجاب محسوب می شود که شرکت بیمه پوشش بیمه پیشنهادی را بی قید و شرط پذیرفته و نرخ بیمه را تعیین نماید . تعیین نرخ بیمه در مورد ریسکهای متداول سریع و اتوماتیک صورت می پذیرد . در صورت قبول بیمه گر قرارداد بیمه را تنظیم و برای بیمه گذار ارسال می کند .
امضای قرارداد بیمه ای که مطابق پیشنهاد تقدیمی باشد دلیل قبول بیمه گر محسوب شده و از این لحظه به بعد قرارداد موجودیت می‌یابد . چنانچه پاسخ بیمه گر به تقاضای مشتری کاملاً با پیشنهاد تقدیمی او منطبق نباشد ، این پاسخ موجب انعقاد قرارداد بیمه نمی شود بلکه تنها ایجاب جدیدی است که این دفعه از سوی بیمه گر به بیمه گذار ارائه شده است . در این مورد چنانچه مشتری شرایط پیشنهادی بیمه گر را بپذیرد ، عقد بیمه در پی این قبول منعقد می شود . [۳۴]
از آنجا که بیمه عقدی رضایی است ، علی الاصول به محض انعقاد ، قرارداد بیمه شروع شده و پوشش بیمه ای ایجاد می شود . ولی معمول است که در قرارداد ، زمان مشخص دیگری را برای شروع عقد تعیین می نمایند . این زمان معمولاً شروع روز بعد از انعقاد قرارداد است ( ساعت ۲۴ همان روز انعقاد قرارداد ) . همچنین ممکن است تاریخ و ساعت دیگری برای شروع قرارداد در نظر گرفته شود .
فصل دوم : اصول بیمه و شروط متداول آن در قراردادهای بین‌المللی ، ریسک بیمه و تاثیر قوه قاهره در آن
مبحث اول : اصول بیمه و شروط متداول آن
گفتار اول : اصول بیمه
در زمان صدور بیمه نامه مجموعه ای از اصول عمومی باید استانداردهای اساسی حمایت از فعالیت های بیمه ای را تهیه نماید . این مجموعه بایستی فعالیت های بیمه ای ، تشویق رقابت و حمایت از بازار سالم را آسان سازد . چارچوب اصول هدایت را مهیا ساخته به طوری که مشخص سازد چه بخشی از فعالیت های بیمه ای بارز قابل قبول و قانونی است .
اگر این اصول بین‌المللی بتواند به صورت واحد مورد پذیرش واقع شود ، وظایف قانون گذاران محلی راحت تر خواهد بود . این موضوع بر اینکه هر قلمرو قضایی بایستی بر اساس قوه مقننه خود تصمیم گیری ، اجرا و پاسخگوی اصول باشد ، دلالت دارد . ابطال پروانه بایستی با اخطار ، تأکید و در صورت نیاز با به اجرا گذاردن ضمانت های اجرایی همراه باشد .
حسب اهمیت قرارداد بیمه و به دلیل ویژگی خاص آن و همچنین با توجه به تاثیر نظام بیمه در سیستم اقتصاد ملی ، حقوق بیمه دارای بایسته ها و الزاماتی است که تقریباً در تمام نظامهای حقوقی جهان پذیرفته شده است و به صورت اصول حاکم بر نظام بیمه اعمال می‌شوند :
بند اول : اصل حسن نیت
یکی از اصول مشترک در بیمه های داخلی و بین‌المللی که اصلی خطیر و تعیین کننده در بیمه می‌باشد ، اصل حسن نیت است . بنابر تعریف کلی که از حسن نیت ارائه داده‌اند ؛ این مفهوم عبارت است از : « رفتار حاکی از اعتقاد یا اراده رعایت قواعد حقوقی که سبب می شود ذینفع از خشونت قانون دور بماند » [۳۵]
حسن نیت در بازرگانی بین‌المللی با مراجعه به استانداردهای « معقولیت »[۳۶] تفسیر می‌گردد و « معقول » چیزی است که در تجارت ذیربط متعارف[۳۷] و قابل قبول[۳۸] باشد .
با توجه به این تعریف ، به نظر می‌رسد که حسن نیت به عرف نزدیک است و رفتار با حسن نیت معمولاً همان رفتار معقول و متعارف است و شاید با مراجعه به عرف در اغلب موارد بتوان به همان نتیجه رسید که اصل حسن نیت اقتضا می‌کند .
بر اساس این اصل فرض بر این است که بیمه گذار و بیمه گر نسبت به یکدیگر صداقت دارند . طرفین قرارداد بیمه باید در نهایت پاکی و صداقت این قرارداد را امضا کنند و به تعهدات خود پایبند باشند. شرکت های بیمه یا بیمه گران در واقع دلیلی برای پنهان کاری ندارند ؛ بعلاوه در قراردادهای بیمه معمولاً کلیه شرایط ، ویژگی ها ، تعهدات و توافقات به طور واضح با جزئیات ذکر می شود به همین دلیل امکان تقلب از سوی شرکت بیمه در قرارداد کمتر محتمل زیرا بیمه گر در قراردادهای الحاقی که همه جزئیات در آن ذکر شده است تعهدات خود را اعلام می کند و تعهدات مازاد نیز ذکر می شود .
این اصل هم باید از سوی بیمه گر و هم از سوی بیمه گذار رعایت شود . بدین ترتیب که بیمه گذار نه تنها باید سؤالات فرم پیشنهاد [۳۹] بیمه را به درستی پاسخ دهد ، بلکه اگر اطلاعات مهم و اساسی هم در زمینه مورد بیمه دارد که می‌تواند مؤثر بر نرخ و شرایط بیمه نامه باشد باید در اختیار بیمه گذار قرار دهد و بیمه گر نیز موظف است در سند بیمه نامه کلیه تعهدات خود را به طور واضح و مشخص بیان کند و مواردی را که در پرداخت خسارت مؤثر است را به اطلاع بیمه گذار برساند . در صورت عدم رعایت این اصل از سوی هر یک از طرفین ، طرف مقابل می‌تواند قرارداد بیمه را باطل اعلام کند . [۴۰]
شرکت های بیمه دارای مشتریان بسیار زیادی هستند و به دلیل هزینه زیاد کنترل صحت اظهارات بیمه گذاران ، در زمان عقد قرارداد ، اصل را بر حسن نیت و صحت اظهارات بیمه گذار قرار می‌دهند ؛ لیکن در صورت احراز تخلف و عدم واقع گویی بیمه گذار ، قرارداد باطل و حق بیمه و خسارتی به وی پرداخت نمی شود . [۴۱]
البته اگر بیمه گذار به طور غیر عمدی از اظهار مطالبی خودداری نموده یا اظهارات خلاف واقعی بیان کند ، عقد بیمه باطل نمی شود بلکه هرگاه مطلب اظهار نشده یا اظهار خلاف واقع قبل از وقوع حادثه معلوم شود، بیمه گر حق دارد اضافه حق بیمه را از بیمه گذار در صورت رضایت او دریافت داشته و قرارداد را ابقاء نماید یا قرارداد بیمه را فسخ کند . [۴۲]
یکی از مهمترین موارد اصل حسن نیت در قراردادهای بیمه بین‌المللی ، عدم تحت پوشش قرار دادن اقدامت غیر تبعیض آمیز دولت‌ها است . بدین‌صورت که اقدامات غیر تبعیض آمیز معمول دولت‌ها که در سطح عمومی با هدف نظم بخشیدن به فعالیت‌های اقتصادی در قلمرو خود انجام می‌دهند ؛ تحت پوشش بیمه ای قرار نمی گیرند . بنابرین مبنای این استثناء ، اصل حسن نیت می‌باشد و در اجرای آن لازم است که سه شرط محقق گردد :
۱ ـ به طرز تبعیض امیز علیه سرمایه گذار اعمال نشوند ، بلکه در سطح عمومی باشند .
۲ ـ اقدامات مذکور توسط دولت‌ها در اعمال عادی قدرت تقنینی صورت گیرند .
۳ ـ این اعمال، حقیقتاً با هدف نظم بخشیدن به فعالیت‌های اقتصادی انجام شود .
