اهمیت حل تعارض

حل تعارض به چند دلیل مهم است : اول این که این روش تعامل موثر بین زن و شوهرها را تسهیل می کند، دوم این که احتمال دارد که رابطه بین زوجین بر اثر درمان در حال بهبود باشد. باز تقابل منفی به ویژه در        موقعیت های تعارض آمیز و  مشکل زا روی می دهد که به کارگیری روش حل مسئله مانع از آن می شود. سوم این که بین زوج های درمانده و غیردرمانده از نظر شیوه حل مشکل تفاوت قابل توجهی وجود دارد و زوجین درمانده فاقد مهارت های لازم برای حل مسالمت آمیز مشکلات خود هستند و آموزش یادگیری این روش برای زوجین ضروری است. چهارم این که به طور قطع تعارض و مشکل فعلی زن و شوهر مشکل آخرشان نیست و در آینده نیز مشکلاتی بروز خواهد کرد (احمدی، 1386). پنجم رابطه بسیار قوی بین سبک هایی سازنده حل تعارض و رضایت زناشویی وجود دارد (حقیقی، 1389، مارکس ، 2010، گاتمن، 1994، کروک، 1995، هنگ لیم، 2000، رحیم، کافمن و پسنیکا ، 2004).

مدل نگرانی دو جانبه حل تعارض :

به لک و موتون (1964)، اولین بار اقدام به مفهوم سازی برای طبقه بندی سبک های حل تعارض بین فردی نمودند. طبقه بندی آنان به منظور شناسایی شیوه های حل تعارض درون سازمانی بود. آن ها شیوه های برخورد با تعارض را به پنج سبک طبقه بندی نمودند که عبارتند از : حل مساله ، انعطاف پذیری ، اجبار سازی، کناره گیری و سهیم شدن (رحیم، 1983، به نقل از حقیقی و همکاران 1390). مدل آن ها توسط توماس مجددا مورد تفسیر قرار گرفت. توماس، مدل معرفی شده توسط به لک و مورتون را به سایر ابعاد تعارض بین فردی و فراتر از تعارضات درون سازمانی بسط داد. در پژوهش های بعدی مشابه مفهوم به لک، موتون و توماس سبک های روبرو شدن به تعارض بین فردی در دو بعد اساسی، نگرانی نسبت به خود و نگرانی نسبت به دیگران مورد بررسی قرار گرفت. اولین بعد، درجه ایی (بالا یا پایین ) که یک شخص کوشش می کند تا نگرانی ها خود را برآورده کند، توضیح می دهد. دومین بعد درجه ایی (بالا یا پایین) را که یک شخص  می کوشد تا نگرانی های دیگران را برآورده کند، توضیح می دهد. (سارنسن، مورز و سویج ، 1999 ، هن اینگ، 2003). ترکیب این دو بعد منتج به پنج سبک حل تعارض بین فردی می شود که در شکل 1 ارائه شده است.

Horroks

Gottman

Kurdek

Hong lim

Rahim , katfman & psnnica

Dual concern moder of conflict Resoluion

Blake & mouton

Problem – solving

Smoothing

Forcing

Withdrawal

Sharing

thomas

Concern for self

Concern for other

Sornson , morse & savage

سبک های حل تعارض بین فردی

با توجه به شکل 1- رحیم (1983)، سبک های حل تعارض را به پنج سبک تقسیم می کند که نگرانی نسبت به خود و نگرانی نسبت به دیگران در هنگام حل تعارض اساس این تقسیم بندی است و هم تقسیم بندی اساس ساخت پرسشنامه 11-Rocl، قرار گرفت این سبک ها عبارت اند از :

سبک یکپارچگی : مستلزم اهمیت دادن زیاد به نگرانی های خود و نگرانی های دیگران است.

این سبک مستلزم تشریک مساعی بین دو طرف است، مثل گشودگی، مبادله اطلاعات، بررسی تفاوت ها و یافتن راه حل قابل قبول برای هر دو طرف می باشد افراد در استفاده از این سبک هم به مشارکت و هم به ابراز وجود می پردازند بنابراین، تعارض با توجه به تفاوت ها و جستجوی راه حل های جدید به صورت سازنده رفع         می شود. در نهایت یک وضعیت برنده – برنده پیش می آید(گودوین، 2000، به نقل از حقیقی و همکاران، 1390 ). در میان پنج سبک حل تعارض، سبک یکپارچگی از کیفیت بالاتری برخوردار است، تنها سبکی است که در آن منافع هر دو فرد در نظر گرفته می شود و افراد استفاده کننده از این سبک رضایت بیشتری را گزارش می دهند (ون سیک ، 1999، گودوین  2003) البته باید توجه داشت که با این که این سبک، یک سبک برتر به حساب می آید اما باید شرایط و موقعیت استفاده از آن پیش بیاید زیرا هر شرایط و موقعیت، سبک حل تعارض خاصی را می پذیرد وانگهی هر دو طرف تعارض باید از این سبک استفاده کنند تا نتیجه مطلوب از آن بدست آید. (رحیم، 1992، به نقل از آنتونیونی، 1998). این سبک با حل مساله مرتبط است (موریتا، 2002 به نقل از حقیقی و همکاران، 1390). باباپور (1385)، در پژوهش خود از این سبک تحت عنوان همراهانه یاد می‌کند. سبک ملزم شده (متعهد شده) : مستلزم اهمیت پایین به نگرانی های خود و اهمیت دادن بالا به نگرانی های دیگران است، تلاش برای کاستن تفاوت و تاکید کردن بر اشتراکات به منظور راضی کردن دیگران، عدم ابراز وجود و مشارکت در حل تعارض از ویژگی های این سبک است. شخص استفاده کننده از این سبک یک فرد کمرو است که با قربانی کردن منافع شخص برای برآورده کردن نیازهای دیگران یک موقعیت تعارض بازنده – برنده را به وجود می آورد (رحیم، 1983، برهنام و همکاران، 2005 به نقل از پولوسکی و کیس و سانتور، 2009) باباپور (1385)، در پژوهش خود از این سبک تحت عنوان سبک مهربانانه یاد می کند.

سبک مسلط : این سبک به وسیله نگرانی بالا برای خود و نگرانی پایین برای دیگران مشخص شده و به عنوان یک سبک رقابتی شناخته می شود سبک رفتار افراد تحمیل کننده است. در این سبک افراد تلاش می کند تا نیازهای خود را برآورده سازد و به اهدافش برسد بدون آن که دیدگاه و منافع دیگران برای او اهمیت داشته باشد افراد استفاده کننده از این سبک قدرت گرا هستند و به وسیله مشارکت پایین و ابراز وجود شناخته می‌شوند در این سبک وضعیت رقابتی به صورت برنده – بازنده است (رحیم، 1983، برهنام و همکاران 2005، به نقل از پولوسکی وکیس و سانتور، 2009).

Integrating style

Cooperative

Assertive

Win- win

Wenslyke

Good win

Antonioni

morita

Obligating style

Sontor

Dominating style

سبک اجتنابی : نگرانی پایین برای خود و دیگران مشخص می شود معمولا با کناره گیری توام است، در این سبک مسئولیت را به شخص دیگر واگذار می کند، دور ماندن از تعارض، چشم پوشی از عدم توافق، خون سرد بودن و خنثی باقی ماندن از دیگر ویژگی های این سبک است (رحیم، 1983، به نقل از حقیقی و همکاران 1390). افراد استفاده کننده از این سبک با به تعویق انداختن مسئله تا زمان دیگر به سادگی از وضعیت تعارض می گریزند و این عدم مشارکت و عدم ابراز وجود یک وضعیت بازنده- برنده را به وجود می آورد (رحیم،1983، برهنام و همکاران 2005، به نقل از پولوسکی و کیس و سانتور، 2009).

سبک مصالحه : سبک حل تعارض مصالحه از یک موضع میانه برخوردار است. با یک سطح متوسطی از اهمیت دادن به نگرانی های خود و دیگران مرتبط است این سبک بر اساس یک استراتژی داد و ستد بر اساس یک تصمیم گیری دو جانبه قابل قبول اتخاذ می شود و هنگامی که دو نفر از امتیازات مساوی برخوردار باشند از این سبک بهره می برند. این سبک مستلزم هم ابراز وجود و هم مشارکت است، اما در مقایسه با سبک یکپارچگی از شدت کمتری برخوردار است. بنابراین به این موقعیت به عنوان نه برنده – نه بازنده نگریسته      می شود ( رحیم، 1983،  حقیقی و همکاران، 1390). هیچ یک از سبک های حل تعارض به طور طبیعی بر دیگری برتری ندارد ( اولسون و اولسون، 2000) هریک در موقعیت های معین و نزد  افراد مختلف دارای فواید و مضراتی است به طور آشکار، هیچ راه ساده و سهلی جهت حل تعارض انسانی وجود ندارد. با هر موقعیت باید با رویکردی محتاط و مال اندیشانه برخورد کرد. در حل تعارض باید به بسیاری از عوامل توجه کرد که شامل شخصیت افراد درگیر، ارزش های بحث و سطح سرمایه گذاری هر فرد برای تداوم رابطه می باشد ( شیری، 1387).

افراد تمایل دارند تا سبک های خاص خود را برای حل تعارض داشته باشند. تحقیقات نشان داده است که افراد ممکن است یک سبک خاص را به عنوان یک غالب در موقعیت خاص اتخاذ کنند و از جنبه های سبک های دیگر با توجه به شرایط و ماهیت تعارض استفاده کنند (گودین، 2002). به طور کلی رفتارهای تعارض افراد ترکیبی از ویژگی های شخصیتی و الزامات شرایط تعارض است(کوزان، 2002). راهبردهای حل تعارض نه تنها به وسیله ویژگی های شخصیتی بلکه به وسیله هنجارهای فرهنگی – اجتماعی و جنسیت نیز تعیین می شود    ( سودی، 2009، حقیقی و همکاران 1390). طی تحقیقاتی که برهنام (2005) انجام داد متوجه شده که زنان برخلاف مردان از سبک متعهد شده استفاده می کنند، در حالی که مردان بر خلاف زنان ترجیح می دهند از سبک هایی استفاده کنند که رقابتی تر و تهاجمی تر باشد که دقیقا مطابق با انتظارات نقش جنسیتی مردان است (هافر کمپ، 1991).

Avoiding style

Compromising style

Olson & olson

kozan

Suudy

Haferkamp

ازدواج

ازدواج مهم ترین پیوندی است که بین دو نفر روی می دهد و سرآغاز شکل گیری یک کانون حمایتی – عاطفی است که در کیفیت زندگی افراد و ترتیب نسل های بعدی نقش حیاتی دارد. ازدواج در همه جوامع یک نهاد مهم شمرده می شود و داشتن زندگی زناشویی موفق تقریبا برای هرکسی یک هدف عمده و آرمانی به شمار می رود. (مایرز، ماداتیل و تینگل، 2005، به نقل از عارفی، محسن زاده و نظری، 1390).

ازدواج معمولا اصلی ترین و مهم ترین زمینه ای است که عملکرد در اثر صمیمیت و روابط اجتماعی رشد یافته در آن متجلی می شود. برای اکثر بزرگسالان شادمانی در زندگی بیشتر به ازدواجی موفق و روابط زناشویی توام با رضایت وابسته است تا سایر جنبه های زندگی، جستجوی این رضایت به نیازهای شخصی، خانوادگی و حتی اجتماعی فرد مرتبط است و به گونه های متفاوت وی را وادار به ازدواج و داشتن انتظارات متفاوت از شریک زندگی خود می کند ( جانسون، وهارویس، به نقل از میرخشتی، 1375). به طوری که در پژوهش وایت و کالگر (2000) نشان داده شده که 93 درصد افراد مورد مطالعه، داشتن ازدواج شاد را یکی از اصلی ترین اولویت های زندگی خویش می دانستند و بر این باور بودند که ازدواج یک تعهد مادام العمر است که جز در حالت های اضطراری نباید به آن پایان داد. (عارفی و همکاران، 1390).

اساسا وجود یک ازدواج توام با رضایت محل تبادل و تلاقی احساسات و عواطف مثبت بین زن و مرد بوده و تشکیل خانواده بهنجار نقش مهمی در سلامت و بهزیستی کل جامعه دارد. از این رو محققان بر این باورند که زن و شوهر به مثابه نیرویی تعیین کننده در جهت حرکت خانواده در چرخه زندگی نقش بنیادی را ایفا می کند. (عامری، 1382). هیچ نابهنجاری عاطفی و اجتماعی که از تاثیر خانواده فارغ باشد، وجود ندارد. افلاطون معتقد بود برای آن که جمهوری خوب سازمان یابد، باید قوانین اصلی آن قوانینی باشد که رابطه زناشویی را سامان بخشد (دانش 1384).

اگر  جامعه ای از خانواده ای سالم و متعادل برخوردار نباشد، نمی تواند ادعای سلامتی کند. خانواده هایی که در آن زن و شوهر تفاهم دارند و از زندگی احساس رضایت می کنند کارکرد مناسب تری داشته و نقش خود را بهتر ایفا می کنند. رضایت زناشویی یکی از عوامل پیشرفت و دست یابی به اهداف زندگی است ( بخشی و همکاران،1386).

Myers , J, E. Madthil , J & Tingf. R

Wait , L, J & Callagher , M

سازگاری زناشویی

سازگاری زناشویی را می توان به عنوان نظام خانواده یا حتی بخشی از نیروهای تامین حیات و احیاء کننده خانواده است (دهکردی، به نقل از شاکران، 1390). سازگاری زناشویی یکی از اصطلاحاتی است که به طور وسیع در مطالعات خانواده و زناشویی مورد استفاده قرار می گیرد. این اصطلاح با بسیاری از اصطلاحات دیگر همچون « رضایت زناشویی»، «شادکامی زناشویی»، « موفقیت زناشویی»، «ثبات زناشویی»، مرتبط است در حالیکه اصطلاحات قبلی تنها یک بعد از ازدواج را نشان می دهند، سازگاری زناشویی یک اصطلاح چند بعدی است که سطوح چندگانه ازدواج را روشن می کند و فرآیندی است که در طول زندگی زوجین به وجود                  می‌آید (قربان علی پور، برجی، فراهانی، مقدس،1388).

اسپانیر[1] (1976) سازگاری زناشویی را فرآیندی تعریف می کند که پیامدهای آن با میزان اختلاف های مشکل آفرین زوج ها، تنش های بین فردی، اضطراب فردی، رضایت زوج ها از یکدیگر، انسجام و با هم پیوستگی   آن ها و همفکری درباره مسائل مهم زناشویی مشخص می شود (کانگ [2]، 2000).

آلیس سازگاری زناشویی را به عنوان احساسات خشنودی، رضایت و لذت تجربه شده از طرف همسرها در نظر گرفتن همه جنبه های زندگی زناشویی معرفی نموده است (صادقی، 1380).

ابوالبقایی و همکارانش، 1377 (به نقل از بهاری1388) معتقدند که سازگاری زناشویی عبارت است از اینکه زوج حداقل چند سال با یکدیگر زندگی کرده و در این مدت، در ارتباط با موضوعات هیجانی نسبتا توافق وجود داشته باشد، نکته قابل ذکر این است که این توافق همواره و دو جانبه باشد. رضایت زناشویی عبارت است از وجود یک رابطه دوستانه همراه با حس تفاهم و درک یکدیگر با وجود یک تعادل منظمی بین نیازهای مادی و معنوی زوجین. رضایت زناشویی در خانواده مهمترین رکن سلامت روانی افراد خانواده است(کجباف، 1383).

سازگاری زناشویی برون سازی زن و شوهر در هر مقطعی از زمان است( ثنایی، 1379) و فرایندی است که در طول زندگی زن و شوهر به وجود می آید و زیر لازمه آن انطباق سلیقه ها، شناخت صفات شخصیتی، ایجاد الگوهای مراوده ای است (لاسول و لاسول به نقل از احمدی و همکاران، 1384).

سازگاری زناشویی وضعیتی است که در آن، زن و شوهر در بیشتر مواقع احساس ناشی از خوشبختی و رضایت از همدیگر دارند و روابط رضایت بخش در بین زوجین از طریق علاقه متقابل، میزان مراقبت از همدیگر، پذیرش و تفاهم با یکدیگر قابل ارزیابی است (سینها و موکرجک [3]).

کلوور [4](2000) معتقد است که رضایت مندی زناشویی با مسرت بخشی زناشویی، سازگاری و تفاهم زناشویی اطلاق می شود که به طور کلی در زیر مجموعه کیفیت زناشویی قرار می گیرد( به نقل از دیباجی فروشانی، امامی پور، محمودی، 1388).

اسپانیروکولی[5] (1976) با مرور مطالعات سازگاری زناشویی از دهه 1920 تا دهه 1970 دریافتند که این پدیده فرایندی پویاست که ممکن است در هر نقطه ای از زمان روی یک پیوستار از کاملا سازگار تا ناسازگار ارزیابی می شود. به این ترتیب سازگاری زناشویی مفهومی چند بعدی است که نسبت به رضایت زناشویی از ویژگی های عینی تر برخوردار است (برومن[6]، 2005) براساس نظریه لاک و والاس سازگاری زناشویی به عنوان برون سازی هریک از زوجین در موقعیت زمانی معین تعریف شده است ( شاکریان، 1390).

[1] Spanier

[2] Cang

[3] Lasul

[4] kluwer