۳-۳-۱- متغیر مستقل
متغیر مستقل متغیری است که متغیر وابسته را به صورت مثبت و منفی تحت تاثیر قرار میدهد. بعبارت دیگر، تغییر پذیری یا نوسان در متغیر وابسته به حساب متغیر مستقل گذاشته می شود (دانایی فرد و همکاران، ۱۳۸۸).
متغیر مستقل: مدل اندازه گیری سیستمهای حسابداری مدیریت- در این پژوهش از ابزار پرسشنامه و بر اساس پرسشنامه سیستمهای حسابداری مدیریت مطالعه نواس و همکاران (۲۰۱۲) استفاده خواهد شد تا میزان استفاده از سیستمهای حسابداری مدیریت در سازمان تأمین اجتماعی مشخص گردد. ابعاد سیستمهای حسابداری مدیریت در این پرسشنامه عبارتند از ۱) شیوه استفاده از سیستمهای حسابداری مدیریت، ۲) نوع اطلاعاتی که به وسیله سیستمهای حسابداری مدیریت تهیه می شود، و ۳) نوع تصمیماتی که توسط سیستمهای حسابداری مدیریت پشتیبانی و حمایت می شود. برای هر کدام از این ابعاد پرسشنامهای طراحی خواهد شد تا بتوان بر اساس آن این ابعاد را به داده های کمی تبدیل کرد.
۳-۳-۲- متغیر وابسته
متغیر وابسته، متغیر اصلی است که مد نظر پژوهشگر قرار می‌گیرد. هدف پژوهشگر این است که تغییر پذیری متغیر وابسته را تشریح و پیش‌بینی کند. از طریق تحلیل متغیر وابسته امکان یافتن پاسخ یا راه حل هایی برای مسئله ایجاد می شود (دانایی فرد و همکاران، ۱۳۸۸).
متغیر وابسته: سرمایه فکری- سرمایه فکری شامل سه بعد سرمایه انسانی، ساختاری و مشتری می باشد. برای بررسی این ابعاد در سازمان تأمین اجتماعی و نحوه کمک سیستمهای حسابداری مدیریت برای توسعه آنها، از ابزار پرسشنامه استفاده خواهد شد. بدین ترتیب که از مدیران خواسته خواهد شد تا میزان اجرای هر کدام از ابعاد سرمایه فکری در سازمان را بر اساس طیف لیکرت (امتیاز ۱ به بسیار کم تا امتیاز ۵ برای بسیار زیاد) مشخص کنند.
۳-۴- قلمرو پژوهش
در بحث قلمرو پژوهش، سه بحث شامل قلمرو موضوعی، مکانی و زمانی مطرح است. موضوع این پژوهش، ” تاثیر سیستمهای حسابداری مدیریت بر سرمایه های فکری در سازمان تامین اجتماعی” به عنوان قلمرو موضوعی پژوهش مطرح می‌شود. موضوع بعدی، قلمرو مکانی پژوهش است. جهت تأیید و یا رد فرضیه‌های این پژوهش، شعب مختلف سازمان تأمین اجتماعی در استان تهران به عنوان قلمرو مکانی پژوهش در نظر گرفته شده است. قلمرو زمانی پژوهش نیز سال ۱۳۹۳ می‌باشد.
۳-۵- جامعه و نمونه آماری
جامعه از همه آن چیزهایی و یا کسانی تشکیل می شود که در داخل مرز شرایطی قرار می گیرند که پژوهشگر قصد دارد در رابطه با آن ها تحقیق نماید (میرز و همکاران، ۲۰۰۶). کرس ول[۳۹] (۲۰۰۵) جامعه را به صورت افرادی تعریف کرد که از یک خصوصیت مشترک برخوردارند که آن ها را از سایر گروه ها متمایز می‌کند (نقل از دانایی فرد و همکاران ، ۱۳۸۸). جامعه آماری این پژوهش شامل مدیران ارشد و روسای حسابداری شعب مختلف سازمان تامین اجتماعی تهران است. در این پژوهش نمونه آماری همان جامعه آماری در نظر گرفته شده است.
۳-۶- روش پژوهش و گردآوری داده ها
روش پژوهش مطالعه حاضر، پیمایشی و از نوع همبستگی است. برای نگارش و جمع آوری اطلاعات مورد نیاز بخش مبانی نظری، از مطالب تخصصی انگلیسی و فارسی استفاده خواهد شد. در این پژوهش برای جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز برای آزمون فرضیه ها، از پرسشنامه استفاده می شود.
۳-۷- طراحی پرسشنامه
بسیاری پروژه های تحقیقاتی و پایان نامه ها نیازمند جمع آوری داده های اولیه از افراد هستند. پرسشنامه‌ها اغلب بهترین راه جمع آوری چنین اطلاعات و دیدهایی هستند. با این وجود، یک پرسشنامه که با طراحی بد ممکن است پاسخی در پی نداشته باشد و یا حاصل آن نتایج بی فایده باشد. پس از بررسی متون و پژوهشهای انجام شده در زمینه موضوع این پژوهش، پرسشنامهای بر اساس این مطالعات تنظیم شد. پرسشنامه به عنوان ابزار اصلی جمع آوری داده های پژوهش، شامل پنج بخش (بخش اول مربوط به مشخصات پاسخ دهنده و سایر بخشها مربوط به سوالات تخصصی) بود. در توضیحات پرسشنامه، ضمن تشریح اهداف پژوهش و اهمیت آن، به آزمودنیها اطمینان لازم در مورد محرمانه بودن پاسخهای آنها داده شد تا با حسن نیت و اعتماد بیشتری پرسشنامه را تکمیل نمایند. در این پژوهش برای اندازه گیری نظر آزمودنیها درباره تاثیر سیستمهای حسابداری مدیریت بر سرمایه های فکری در سازمان تامین اجتماعی که در قالب فرضیه های پژوهش عنوان و به صورت سؤالهای پرسشنامه، تعریف عملیاتی شده و در اختیار آزمودنیها قرار گرفت، از آنها خواسته شده بود که با بهره گرفتن از معیار درجهبندی لیکرت (۵= بسیار زیاد، ۴= زیاد، ۳= متوسط، ۲= کم و ۱= بسیار کم) به سؤالهای پرسشنامه پاسخ دهند.
روایی و پایایی پرسشنامه: در طراحی هر پرسشنامهای باید روایی و پایایی آن پرسشنامه مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود پرسشنامه اعتبار لازم برای جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات را دارد. روایی پرسشنامه به مفهوم توانایی اندازه گیری صفت مورد نظر، به وسیله ابزار اندازه گیری آن صفت است. با در نظر گرفتن مجموع تعاریف ارائه شده در متون مختلف، روایی را می‌توان “توانایی سوالهای انتخاب شده در انعکاس ویژگیهای سازه مورد اندازه گیری” تعریف نمود(عبداله پور و همکاران، ۱۳۸۹). متداولترین روش ارزیابی روایی پرسشنامه، بررسی کمیت و کیفیت سؤالهای پرسشنامه توسط افراد خبره است. سؤالهای پرسشنامه این پژوهش، مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفت تا از نظر روایی تأیید شود. پایایی یک وسیله اندازه گیری عمدتاًٌ به دقت نتایج حاصل از آن اشاره می کند. پایایی به دقت، اعتماد پذیری، ثبات یا تکرار پذیری نتایج آزمون اشاره می کند. اگر آزمونی در هر بار اجرا روی تعدادی نمونه نتایج مختلفی به دست بدهد، آن آزمون پایا نخواهد بود و در واقع هیچ چیز را به درستی اندازه نخواهد گرفت و اگر یک آزمون چیزی را به درستی اندازه گیری نکند هیچ اطلاعات مفیدی به ما نخواهد داد (مومنی و فعال قیومی، ۱۳۸۹). به منظور ارزیابی پایایی پرسشنامه، از نرم افزار SPSS و روش آلفای کرونباخ، استفاده خواهد شد.
برای تعیین نمونه آماری مورد نظر برای توزیع پرسشنامه ها بین آنها، از کل جامعه آماری پژوهش شامل مدیران ارشد و روسای حسابداری شعب مختلف سازمان تامین اجتماعی تهران استفاده خواهد شد تا میزان دقت تجزیه و تحلیل نتایج نیز بالاتر رود.
۳- ۸- روش تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها
پس از آنکه پژوهشگر داده ها را گردآوری و طبقه بندی کرد باید مرحله بعدی فرایند پژوهش، که به مرحله تجزیه و تحلیل داده ها معروف است، را آغاز کند. این مرحله در پژوهش اهمیت زیادی دارد زیرا نشان‌دهنده تلاش‌ها و زحمات فراوان گذشته است. در این مرحله، پژوهشگر اطلاعات و داده ها را در جهت آزمون فرضیه و ارزیابی آن مورد بررسی قرار میدهد. در مرحله تجزیه و تحلیل، آنچه مهم است این است که پژوهشگر باید اطلاعات و داده ها را در مسیر هدف پژوهش، پاسخ‌گویی به سوالات پژوهش و نیز ارزیابی فرضیه‌های پژوهش خود، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش از روش همبستگی استفاده خواهد شد. پس از جمع آوری داده های کورد نیاز، با بهره گرفتن از نرم افزار spss داده های گرداوری شده مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت. مدل مفهومی پژوهش به صورت زیر است:
شکل ۱ – مدل مفهومی پژوهش (بر اساس مطالعه نواس و همکاران، ۲۰۱۲)
