ترکیب ذرات گردوغبار را می توان در سه گروه کانیایی خلاصه کرد:
۱-گروه کربنات ۲-گروه سیلیکات ۳- گروه رس. مهمترین اشکال تشکیل دهنده ی ذرات گرد وغبار کروی، نامنظم ومنشوری هستند( رئیس پور،۱۳۷۰:۶۴).
شکل۳- نقشه اندازه ذرات گردوغبار در خاورمیانه
مهمترین عناصر سنگینی که ذرات گردوغبار با خود حمل می‌کنند؛ جیوه، سرب، سلنیوم، مس، منگنز، نیکل، وانادیم، آرسنیک، روی، اورانیوم می‌باشد که در مبحث مربوط به عوارض ریزگردها آثار مخرب آن توضیح داده می شود.
پدیده‌های ریزگردها رخدادها طبیعی هستند که به طور گسترده در مناطق ونیمه خشک جهان، به ویژه در عرض جنب حاره ای رخ می‌دهند طوفان های گردوغبار در مناطق خشک ونیمه خشک به طور عمده از شرایط اقلیمی هستند
Tegan,2004:59)). دلایل متعددی برای پدیده گردوغبار ذکر شده که ازجمله این موارد عوامل تشکیل وگسترش بیابان ها می‌باشد ازجمله می توان به؛ مدیریت نامناسب منابع آب، کمبود بارندگی، خشکسالی وخشک شدن تالاب ها اشاره کرد.(Ding et al,2005:103)
ذرات گردوغبار مخلوط پیچیده ای ازمواد معدنی مختلف می‌باشد که دارای خصوصیات مختلفی از یکدیگر می‌باشد. عوامل مؤثر برپدیده گردوغبار، وضعیت زمین(جنس ورطوبت خاک،پوشش گیاه،تاثیرکوهستان)،مهارآب های سطحی (ایجادسد،انحراف مسیر رودخانه،برداشت بی رویه)، شرایط جوی( خشکسالی،وجود زمینه‌های مساعد،وزش بادهای شدید روی بیابان، حرکت صعودی هوا،وجود جریان های فوقانی) می‌باشند. پروفسور دینگ دلایل متعدی را برای پدیده گردوغبار عنوان نمود ازجمله این دلایل می توان به تغییر اقلیم،کمبود بارندگی،وقوع خشکسالی، کاهش پوشش گیاه و تخریب وعدم مدیریت مناسب منابع آبی اشاره نمود، که منجر به وقوع بیابانزایی وتشدیدگردوغبار می‌شوند (دینگ،۲۰۰۵:۱۳۰۹ ).
پژوهشگران تاثیر تغییرات اقلیمی منطقه ای بر وقوع طوفان های گردوغبار را بسیار مهم می دانند. دمای بالا هوا، بارندگی کم ، پوش گیاه ضعیف، اختلالات آب وهوایی، تغییر پوشش گیاه زمین در نتیجه فعالیت های انسانی وسرعت زیاد باد مهمترین شرایط وقوع طوفان های گردوغبار هستند.
ذرات معلق به طور کلی از دو طریق تشکیل می‌شوند: ۱- از تجزیه و هم پاشی تکه های بزرگ مواد. ۲- از تراکم و تجمع ذرات کوچکتر شامل مولکول. پراکنده شدن ذرات گردوغبار نیز از جمله مراحل طبیعی است که مستقیماً ذرات گردوغبار را وارد اتمسفر می‌کنند که می توان آن ها را در دسته اول قرار داد. ذرات معلقی که بدین طریق مستقیماً وارد اتمسفر می‌شوند، خواه از منابع طبیعی یا از منابع مصنوعی حاصل شده باشند، ذرات معلق اصلی نامیده می‌شوند. میزان ذرات معلق حاصل از منابع مصنوعی به اتمسفر حدود ۹۲ میلیون تن در سال می‌باشند. کل ذرات معلق منتشره تقریباً ۵۰٫۲ درصد ذرات معلق ثانویه و۴۹٫۸ درصد ذرات معلق اولیه می‌باشند. بنابرین منابع طبیعی به طور عمده بر منابع مصنوعی غالب هستند (۸۸٫۶ درصد در مقابل ۱۱٫۴ درصد). براین اساس با اختصاص این درصدآلودگی به منابع طبیعی، جایگاه مهم آلودگی توسط گردوغبار آشکار خواهد شد(کیانیان،۱۳۹۰:۱۳۱۵).
شکل۴- انتشارات جهانی مواد معلق
برخی پژوهشگران نظرات متفاوتی راجب نحوه تشکیل ریزگردها ارائه نموده اند از جمله:
- پژوهش های لی و همکاران نشان داده که تعداد روزهای با طوفان گرد وغبار کمتر از تعداد روزهای بادی در مونگیای چین است واین نشان می‌دهد که پیدایش وشدت این طوفان ها علاوه بر این که متاثر از شرایط اقلیمی مانند سرعت باد است، متاثر از ویژگی های سطح زمین مثل پوشش گیاه ، مقدار رطوبت خاک و غیره است .(Liu et al., 2003)
- یوشنکو براین عقیده است که تغییرات اقلیمی منطقه ای نقش مهمی بر وقوع طوفان های گردوغبار بازی می‌کنند آن ها نشان داده‌اند که دمای بالای هوا،بارندگی کم،پوشش گیاه فقیر وسرعت زیادباد،شرایط مساعد برای وقوع طوفان های گردوغبار هستند( یوشینو،۲۰۰۴:۸۹).
- آرئوسلها ذرات کوچک معلق موجود در جو هستند که حمل آن ها توسط باد صورت می‌گیرد.غلظت وماندگاری این ذرات خود به عوامل مختلفی بستگی دارد،عامل سرعت باد عامل اصلی سرعت انتقال آن ها در محیط است وعوامل اقلیمی دیگر مثل باران می‌تواند باعث شسته شدن آن ها ازمحیط شود( ماچر وپاور،۲۸۷: ۲۰۰۸).
بی توجهی کشورهای عرب به کنوانسیون بیابان زدایی خصوصاً ناتوانی دولت عراق برای بیابان زدایی وبرخوردبا این پدیده، خشک شدن هورها وازبین رفتن پوشش گیاه درجنوب عراق، همچنین عدم توجه کافی کشورهای خاورمیانه به مباحث توسعه پایدار وبیابان زدایی از عوامل تجدیدپذیری این پدیده است(کریمی و همکاران، ۱۳۸۹:۹۶).
ریزگرده ذرات معلق در جو هستند که قطرآیرودینامیک آن ها خیلی کوچک شده است ومی توانند مدت زیادی درجو معلق بمانند. ته نشینی ریزگردها وغبار با سرعت کمی صورت می‌گیرد مدت تعلیق آن ها بستگی به عوامل متعدد اقلیمی داردازجمله عوامل جوی،سرعت باد،پوشش گیاه ،جهت باد،گرماو… رامی توان نام برد. با توجه به مطالعات صورت گرفته در این راستا منشا این ذرات می‌تواند محلی یا غیرمحلی باشد. عوامل درون منطقه بخصوص درکلان شهرها درتجدید این پدیده بسیار موثرهستند. ازجمله دود حاصل از ماشین آلات،کارخانه‌ها صنعتی،قطع درختان درنزدیکی شهرها،آتش سوزی های عظیم و…تحقیقی درایتالیا نشان داده که دود حاصل از ترافیک وسایل نقلیه درافزایش غلظت گردوغبارموثر است. برطبق این تحقیق دود ترافیک ۹ درصد غلظت ۱۰ pm را افزایش داده است. این مسئله باعث شده است ترکیب شدن اکسیژن باذرات اتمسفر ۳٫۵ برابر کمتر ازحالتی که فضا فاقد ذرات گردوغبار باشد، شود وبا دود حاصل از صنایع کارخانه‌ها مثل کروک ومس وآهن ومنگنز رابطه مستقیم دارد.همچنین افزایش ازن در غلظت ها باعث افزایش مرگ ومیر می شود( ایتانا و همکاران،۲۰۱۱). از دیگر عوامل افزایش غلظت گرمای هواست.مطالعاتی که درشهر لاس وگاس امریکا صورت گرفته نشان داده که غلطت ذرات۱۰pm در روزهای تابستان به مراتب بیشتر از زمستان است( درایک وبرندا،۲۰۱۰:۱۷۸).
