۲-۱۶-۲-مرحله دوم: تصویب بودجه (بودجه مصوب)

منظور ازاین مرحله، تصویب بودجه پیشنهادی هیات مدیره توسط شورای عالی سازمان ‌می‌باشد. تصویب بودجه به مفهوم تأیید و تجویز برنامه ­های مالی هیات مدیره به وسیله شورایعالی است. در این مرحله, بودجه­ای که هیات مدیره پیشنهاد نموده است قبل از شروع سال مالی اجرای بودجه, به صورت قانون در می ­آید و جهت اجرا به هیات مدیره و واحدهای اجرائی ابلاغ می­گردد.

در سازمان تامین اجتماعی, بودجه پیشنهادی هیات مدیره, بعد از تقدیم به شورایعالی, جهت رسیدگی به کمیته­ های تخصصی مربوطه ارجاع می­ شود. شورای عالی سازمان پس از ارائه نظرات و پیشنهادات کمیته­ های تخصصی, بودجه سازمان را با تعدیلاتی به تصویب می­رساند. نکته مهم در این مرحله این است که هدف, تصویب اعداد و ارقام نیست بلکه منظور اصلی, رسیدگی به سیاست­ها و برنامه ­های هیات مدیره ‌می‌باشد که با توجیهات اقتصادی, اجتماعی و… همراه می‌باشد و به صورت اعداد و ارقام تجلی یافته است.

۲-۱۶-۳- مرحله سوم: اجرای بودجه (بودجه تخصیصی)

اجرای بودجه کلیه مراحلی را شامل می­ شود که جهت وصول درآمدها و سایر منابع تامین اعتبار از یک طرف و مصرف اعتبارات پیش ­بینی شده و مصوب از طرف دیگر به مورد اجرا گذاشته می­شوند. این مرحله شامل ابلاغ بودجه, تخصیص بودجه و مصرف اعتبارات ‌می‌باشد. در مرحله مصرف اعتبارات مخارج سازمان به مرحله عمل در می ­آید. مرحله مصرف اعتبارات خود شامل مراحل تفضیلی تامین اعتبار, عملکرد (تعهد) و دستور پرداخت ‌می‌باشد.

۲-۱۶-۴- مرحله چهارم: نظارت و کنترل بودجه (تفریغ بودجه)

نظارت بر بودجه به معنی کنترل مالی و قانونی نحوه اجرای بودجه مصوب و ارزیابی نتایج حاصل از اجرای بودجه است. در حال حاضر وظیفه نظارت و کنترل بودجه سازمان را اداره کل بودجه و تشکیلات برعهده دارد. اما هر ساله برای تهیه و تنظیم بودجه سالانه سازمان, CPM یا برنامه زمانبندی تهیه و تنظیم بودجه توسط ستاد مرکزی تهیه و بر اساس این برنامه زمانبندی, جزئیات مراحل اول و دوم و تهیه بودجه که همان تهیه, تنظیم, پیشنهاد و تصویب بودجه ‌می‌باشد, با جزئیات آن مشخص می­ شود. بر اساس CPM تنظیم شده, مراحل مختلف تهیه و تنظیم و تصویب بودجه, همراه با واحدهای ستادی و اجرائی متولی هر یک از مراحل, به ریز مشخص می­ شود. در یک تقسیم ­بندی کلی جزئیات CPM یا مراحل تهیه, تنظیم و تصویب بودجه سالانه سازمان را ‌می‌توان به چندین قسمت مجزا و به شرح ذیل تقسیم کرد:

۱- بررسی چشم­انداز پیش روی سازمان در سال مالی مورد نظر و تهیه و تدوین راهبردها و خط­مشی­های سازمان:

گام اول تهیه و تنظیم بودجه سالیانه سازمان, بررسی چشم­انداز پیش روی سازمان از ابعاد درون و برون سازمانی و تدوین راهبردها و خط مشی های سازمان بر اساس این چشم­انداز ‌می‌باشد. در این مرحله, سازمان پیش ­بینی می­ کند که در سال مالی مورد نظر, با چه مسائل و موضوعات درون و برون سازمانی و از لحاظ متغیرهای اثرگذار بر عملکرد سازمان مواجه ‌می‌باشد. این پیش ­بینی کمک شایانی به ترسیم فعالیت‌های سازمان در سال مالی مورد نظر خواهد داشت.

۲- پیش ­بینی و تصویب منابع و مصارف و نرم­های کلان سازمان(بر اساس مفاد بند قبل), تهیه و تدوین بخشنامه بودجه و دستورالعمل تهیه و تنظیم بودجه بر اساس آن و ابلاغ آن به واحدها ذیربط:

پس از تصویب راهبردها و خط مشی های کلان سازمان در ستاد برنامه ­و بودجه, کمیته­ های تخصصی به تهیه و تنظیم اهداف و سیاست­های بخشی در چارچوب راهبردها و خط‌مشی­های کلان سازمان می­پردازند. محصول نهائی کمیته­ های تخصصی, پیش‌بینی منابع و مصارف و نرم­های کلان سازمان می­­باشد که پس از بحث و بررسی در ستاد برنامه و بودجه, به تصویب می­رسد. این برآوردها چارچوبی را برای تجزیه و تحلیل ارقام پیشنهادی ادارات کل بیمه­ای و مدیریت­های درمان استان, شرکت‌های وابسته به سازمان و واحدهای ستادی به دست می­دهد. همزمان تهیه فرم­های برنامه ­های اجرایی توسط اداره کل بودجه و تشکیلات و تأیید آن در ستاد برنامه و بودجه, تهیه بخشنامه برنامه و بودجه, و تهیه و تنظیم اهداف و سیاست­های بخشی توسط ستاد برنامه و بودجه و تأیید آن توسط مدیرعامل و تهیه دستورالعمل تهیه و تنظیم بودجه توسط اداره بودجه و تشکیلات و ابلاغ آن به معاونت­ها, ادارات کل ستادی, ادارات کل بیمه­ای و مدیریت­های درمانی استانی, صورت ‌می‌گیرد.

۳- تهیه, تنظیم و تصویب بودجه پیشنهادی ادارات کل, مدیریت­های درمان, شرکت­های وابسته به سازمان, واحدهای ستادی تدوین تبصره های بودجه بر اساس مفاد بخشنامه بودجه و دستورالعمل تهیه و تنظیم بودجه:

در این مرحله واحدهای استانی(ادارات کل بیمه ای و مدیریت­های درمان), ستادی با توجه به بخشنامه بودجه و دستورالعمل تهیه و تنظیم بودجه, که در مرحله قبل تهیه شده بود, به تنظیم بودجه پیشنهادی خود می­پردازند. علاوه بر آن در این مرحله, تبصره­های بودجه نیز مورد بررسی و تصویب قرار ‌می‌گیرد. در این مرحله اداره کل بودجه ‌و تشکیلات، سیاست­های بخش مصوب ستاد برنامه و بودجه را به معاونت­های سازمان ابلاغ می­ کند. همزمان با ابلاغ اهداف وسیاست­های بخشی شوراهای تخصصی و فنی و درآمد، سرمایه ­گذاری، درمان و . . . با تشکیل جلسات متعدد، وصول حق بیمه، درآمدهای سرمایه ­گذاری و تعهدات قانونی را برای سال آتی برآورد می­نمایند.

۴- تلفیق بودجه ستاد, استانها و بررسی و تدوین تبصره­های بودجه:

در این مرحله اداره کل بودجه و تشکیلات با تلفیق برنامه ­های اجرائی واحدهای ستادی, شرکت­های تابعه و ادارات کل بیمه­ای و مدیریت­های درمان استان­ها, به تهیه بودجه سراسری اقدام می­ نماید, بودجه تلفیقی پس از بحث در ستاد برنامه و بودجه و جرح و تعدیل آن در این ستاد و تأیید نهائی آن, برای بررسی و تأیید و تصویب, به هیات مدیره فرستاده می­ شود.

۵- بررسی و تصویب بودجه در هیات مدیره:

در این مرحله هیات مدیره به بررسی برنامه و بودجه پیشنهادی سازمان, ارسالی از سوی ستاد برنامه و بودجه (تهیه شده در مرحله قبل) پرداخته در صورتی که هیات مدیره نظر خاصی در خصوص بودجه پیشنهادی ارسالی داشته باشد آن را برای بازبینی مجدد به اداره کل بودجه و تشکیلات بر می­گرداند و اداره کل بودجه و تشکیلات پس از اعمال نظرات هیات مدیره آن را برای تصویب مجدد به هیات مدیره ارائه می­ نماید. در صورت جلب رضایت هیات مدیره, بودجه پیشنهادی به تصویب هیات مدیره رسیده و آن را برای تصویب نهائی به شورای عالی ارسال می کند. همچنین در صورتی که هیات مدیره در خصوص بودجه ارسالی از سوی ستاد برنامه و بودجه, اصلاحیه خاصی نداشته باشد, آن را مستقیماً برای تصویب به شورای عالی ارسال می‌کند.

۶- بررسی و تصویب بودجه در شورای عالی:

در این مرحله شورای عالی سازمان, پس از بررسی برنامه و بودجه پیشنهادی در کمیته­ های تخصصی خود و اعمال نقطه نظرات خود در آن, آن را به تصویب می­رساند. شایان ذکر است, شورای عالی سازمان بالاترین مرجع تصمیم ­گیری در سازمان در خصوص کلیه امور می‌باشد.